1 marca – 29 marca 2024 r.

Maszyna w sztuce nowoczesnej.
Co tutaj jest sztuką? Maszyna, rysunki, a może sam proces tworzenia?
Jeszcze w 2014 roku pisałem o tym jako „sztuka XXI wieku”, teraz już wiem, że ten prym może mieć, albo nawet już ma AI – sztuczna inteligencja. Maszyny mechaniczne są nam na pewno bliższe i ludzkie niż nowoczesny software. To człowiek od zarania dziejów konstruował proste mechanizmy, urządzenia dla swoich potrzeb. Teraz w świecie cyfrowym odpowiedni rodzaj oprogramowania otrzymuje masę informacji, obrazów i dzięki algorytmom wytwarza wszystko co tylko chcemy otrzymać.

Pomysł na zbudowanie pierwszego harmonografu zrodził się w 2005 roku podczas pobytu w Londynie. To właśnie wtedy zobaczyłem tego typu urządzenie do rysowania krzywych Lissajous w Science Museum. Po powrocie do Polski zbudowałem pierwszą machinę. Wcześniej nie widziałem tego rodzaju maszyny w ruchu i byłem naprawdę zdumiony, iż już przy pierwszym wprawieniu w ruch wahadeł, zaczęła rysować bardzo interesujące grafiki. Muszę przyznać, że pochłonęło mnie to do tego stopnia, iż zacząłem modyfikować konstrukcję, a nawet budować kolejne harmonografy i pantografy. Za każdym razem kiedy z nimi pracuję, urządzenia potrafią mnie wciąż inspirować do zmian. Najciekawszy jest proces twórczy, który nigdy nie wiadomo do czego mnie doprowadzi. Maszyny wpisują się też w kierunek sztuki kinetycznej, gdzie kluczową rolę odgrywa ruch.
Wystawa maszyn do rysowania jest na pewno innym doznaniem sztuki. Tutaj odbiorca może sam współuczestniczyć w procesie tworzenia. To właśnie ta interakcja zaburza cały proces – to właściwie kto tu jest artystą? Maszyna sama w sobie, czy osoba, która ją wprawia w ruch? A może jest coś jeszcze? Mam tu na myśli zjawiska fizyczne zachodzące na naszej plancie. Gdyby nie było przyciągania ziemskiego, to ruch wahadeł wyglądałby zupełnie inaczej. Tak samo na ten ruch wpływ ma tarcie czy opór, a nawet siła Coriolisa związana z obrotem Ziemi.
Wciąż szukam nowych możliwości rysowania. Inspiracji jest wiele. Obecnie jestem na etapie technik związanych ze światłem oraz malowania metodą ebru.
Do tej pory miałem kilka wystaw i pokazów, m. in. w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu, Muzeum Narodowym w Gdańsku. To właśnie podczas takich wystaw poznałem środowisko artystów oraz nawiązałem współpracę. Dzięki temu działaniu miałem okazję być w Wenecji podczas najważniejszego festiwalu sztuki nowoczesnej Biennale w 2015 roku. Poznałem tam takich artystów jak Dorota Nieznalska, Tomasz Kilpper czy Manaf Halbouni. Pamiętam, że po powrocie do Polski przypomniałem sobie słowa mojego sąsiada: ,,Po co tracisz na to czas?” Właśnie po to… Teraz już wiem, że każde działanie, pomimo, iż nie wiemy co nam przyniesie, zawsze ma sens. To ludzie dają możliwości, trzeba zrobić tylko ten pierwszy krok.
Paweł Dudek

Paweł Dudek (ur. 1984, Oleśnica).
Twórca interdyscyplinarny pochodzący z Bierutowa. Studiował na Politechnice Wrocławskiej na kierunku Mechanika i Budowa Maszyn. Autor maszyn do rysownia – instalacji artystycznych, gdzie sztukę tworzy maszyna oraz zjawiska fizyczne zachodzące w otaczającym nas świecie. Każda z maszyn jest ciągle modyfikowana w celu poszukiwania nowych, niespotykanych rezultatów artystycznych. Sama technika tworzenia rysunków nie ogranicza się do długopisu, autor wciąż poszukuje nowych możliwości zapisu ruchów harmonicznych.
Trzeba tu podkreślić fakt, iż wystawy maszyn do rysowania są wyjątkowe pod względem interakcji zwiedzających z tworzeniem sztuki. Każdy kto ma chęć, może sam wprawić harmonograf w ruch i obserowować jak powstają harmoniczne linie, które wydają się być czymś niezywkłym w procesie tworzenia.
W odróżenieniu do AI (sztucznej inteligencji) tutaj obraz nie jest pokłosiem tego co zostało wprowadzone do systemu. To dzieło powstaje wyłącznie pod wpływem naturalnych zjawisk fizycznych takich jak przyciąganie ziemskie, obrót ziemi, zjawiska tarcia i oporu.
Swoje instalacje wystawiał m. in. w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu oraz w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
W latach 2014-2018 współpracował z wrocławskim artystą Tomaszem Opanią realizując od strony technicznej instalacje do wystaw “Niemcy nie przyszli”, “Zielona granica – grüne Grenze” oraz “Tomasz Opania Salon Wzornictwa”.
Brał udział w Biennale w Wenecji w 2015 r. konstruując maszynę do w/w instalacji artystycznej pt. “Zielona granica – grüne Grenze”
Pomysłodawca i twórca urządzeń m.in. do rehabilitacji dłoni osoby po udarze mózgu, ćwiczenia sylwetki płaskiej skoczka spadochronowego, 24 godzinnego zegara słonecznego.

Wystawa realizowana przy pomocy finansowej Miasta Jeleniej Góry