Projekt edukacyjny Galerii BWA, 2014 r.

Działania projektu “Szklane domy” to różnorodne akcje, dla których impulsem i inspiracją była szeroko rozumiana sztuka architektury. Był to kolejny etap wieloletniego procesu edukacyjnego Galerii BWA, podczas którego przybliżyliśmy już odbiorcom problematykę związaną m.in. ze sztuką designu, rzeźbą w przestrzeni publicznej, sztukami plastycznymi, sztuką ziemi. Naturalnym efektem naszego myślenia o sztuce było zorganizowanie działań oscylujących wokół sztuki projektowania, kreowania otaczającej rzeczywistości – architektury. Zaproponowaliśmy przedsięwzięcie odchodzące od szablonowych rozwiązań, podczas których próbowaliśmy podnieść poziom umiejętności, wiedzy i zachęcić do inwencji twórczej i szukania nowych. Uczestnicy w różnym wieku i pochodzący z różnych środowisk nabyli nowe doświadczenia podczas cyklu kilkudniowych warsztatów, które choć dotyczyły szeroko dostępnych dziedzin poruszały rzadko eksplorowane obszary:
– warsztat z dziedziny fotografii – był to niekonwencjonalnie potraktowany „portret” miasta, mieszkańca, autoportret – wykonany w XIX-wiecznej szlachetnej technice mokrego kolodionu, dającego nieoczekiwane efekty;
– warsztat z elementami teatru i performance’u dotykający w bardzo silnym stopniu emocji, przez postawienie uczestników w sytuacji zagrożenia w mieście nie-idealnym, np. podczas ataku terrorystycznego. Inspiracją dla działań był dramat Jana Misiuka „Futro”;
– 2 warsztaty architektoniczne – była to kreacja, twórcze i nietuzinkowe myślenie podczas tworzenia makiety miasta idealnego oraz elemntów małej architektury. Uczestnicy zbudowali makietę, której elementy weszły w przylegającą do galerii przestrzeń publiczną.
Punktem wyjścia dla kolejnych działań była refleksja na temat architektury miejskiej rozumianej jako materialna granica utrzymująca równowagę pomiędzy publiczną i prywatną sferą ludzkiej aktywności. Uczestnicy badali właściwości przestrzeni publicznej by w dalszej części ćwiczyć formy świadomej ingerencji w stronę architektury, tym samym starając się wywrzeć wpływ na sferę publiczną miasta. Przebrani w białe kombinezony ochronne wybrali się na spacer po rynku i jego okolicach. Interesowało ich przede wszystkim to co nie widoczne na pierwszy rzut oka, miejsca opuszczone i zaniedbane.
Uczestnicy ustalili, że przestrzeń publiczna jest przestrzenią w której realizuje się człowieczeństwo, którego miarą jest stosunek do słabszych. Za Stefanem Themersonem, jako motto działań, przyjęli że “…demokracja jest demokracją wtedy tylko, jeśli broni praw mniejszości”. Słabszych, w działaniach tych reprezentowały rośliny i sporządzono ich wysiew, uwzględniając przebadane wcześniej miejsca, charakter i intensywność ludzkiej obecności, okres wegetacji i potrzeby roślin. Warsztat uzupełnił pokaz i wykład dotyczący innych dzikich zasiewów i dzikich ogrodów urządzanych przez artystów i aktywistów ruchu guerilla gardening na całym świecie.
W skład projektu weszła wycieczka do najciekawszych pod względem rozwiązań architektonicznych i roli obiektów. Odbyły się również wykłady, podczas których przedstawione zostały tendencje i potrzeby społeczeństw odbijające się w projektowanej na przestrzeni dziejów architekturze oraz odkrywana dziś, głównie przez artystów, pamięć miejsca – ślad dawnego istnienia i historii.
Projekt był próbą praktycznego myślenia o sztuce. Celem projektu było się pobudzanie kreatywności odbiorców, poszerzenie horyzontów, propozycja zmiany odbioru rzeczywistości, zmiany perspektywy i danie impulsu do świadomej próby wpływania na otaczającą rzeczywistość. Poprzez zabawę, ale i podejmowanie się poważnego zadania, daliśmy możliwość do eksperymentowania, myślenia wizjonerskiego i rewolucyjnego – podczas tworzenia wizerunku, kreowania miasta z uwzględnieniem np. potrzeb mieszkańców czy budowania stwarzającej zagrożenie, możliwej w murach miasta, sytuacji podczas działań teatralnych. Dzięki różnorodności zadań uczestnicy – dzieci, młodzież, dorośli, seniorzy, osoby zagrożone wykluczeniem, mieli szansę rozwinąć swoje zainteresowania, podnieść poziom kompetencji artystycznych i rozwinąć potrzeby kulturalne.
Działania były wyjściem do szerokiego grona odbiorców: otwartego, gotowego do współpracy jak i zamkniętego, zaniedbanego kulturalnie. Projekt pozwolił na podejmowanie własnych prób w zakresie własnoręcznie wykonanej i wywołanej fotografii, projektowania i wizualizacji miasta, wydobycia i sprawdzenia swoich reakcji i możliwości.

Projekt ten był również próbą odpowiedzi i reakcją na coraz bardziej odczuwalne niedostatki edukacyjne i pogarszanie się współpracy między instytucjami kultury szkołami. Był odpowiedzią na problem oddalania się odbiorcy od sztuki i bezpośredniego uczestnictwa w kulturze. Tematyka mająca bezpośredni wpływ na każdego z nas oraz połączenie potrzeb poznawczych i samorealizacji mogła pomóc w kształtowaniu przyszłego twórczego odbiorcy sztuki.

Dodatkowym i jednym z najważniejszych aspektów projektu była jego wiarygodność. W proponowanych działaniach nie chcieliśmy udawać, idealizować czy tuszować niedoskonałości, ale dać możliwość konfrontacji z rzeczywistością – a więc zarówno lękiem, strachem, brzydotą jak i nadzieją, perspektywą, pogodą.

Edukatorka: Luiza Laskowska

Projekt Szklane domy dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Jelenia Góra.