5 grudnia 2008 r. – 30 stycznia 2009 r.

„Wokół Jeleniej Góry”

Tradycje artystyczne Jeleniej Góry sięgają początków miasta. Wkrótce po lokacji miasta w drugiej połowie XIII w. wzniesiony został kościół parafialny pw. Erazma i Pankracego, przy budowie i zdobieniu którego zatrudnieni byli nieznani nam architekci, malarze i rzeźbiarze. W okresie renesansu następuje rozkwit gospodarczy miasta. Z tego okresu pochodzą znani jeleniogórscy humaniści Pankraz Geier zwany Vulturinusem i Caspar Schwenckfeld. Wojna trzydziestoletnia zahamowała rozwój miasta, które w drugiej połowie XVII wieku stopniowo powracało do świetności, budując ją na produkcji i sprzedaży delikatnych tkanin lnianych, zwanych woalami. Z czasem jeleniogórscy kupcy stali się mecenasami sztuki, fundując w pierwszej połowie XVIII wieku wystrój kościoła parafialnego i Kościoła Łaski. Przejście miasta pod panowanie pruskie na początku lat czterdziestych XVIII wieku na pewien czas wstrzymało rozwój miasta, ze względu na zerwanie dotychczasowych silnych więzów gospodarczych z Czechami. Stopniowo jednak zaczęły się otwierać nowe rynki zbytu; z tych czasów pochodzi okazały budynek ratusza.

Koniec XVIII wieku przyniósł kolejny pomyślny okres rozwoju gospodarczego Kotliny Jeleniogórskiej i samej Jeleniej Góry. Powstały nowe budowle, uruchomione zostały drukarnie, zaczęła wychodzić miejscowa gazeta. Do miasta przybywały zespoły teatralne, malarze, graficy i pisarze. Karkonosze odwiedzili Johann Wolfgang von Goethe i Caspar David Friedrich – najwybitniejsi twórcy niemieckiego romantyzmu. Życie społeczne i artystyczne rozkwitało. Powstawały liczne towarzystwa muzyczne, śpiewacze i teatralne, zakładano nowe tytuły gazet. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych XIX w. Jelenia Góra otrzymała połączenia kolejowe z Wrocławiem i Berlinem. W 1880 r. założone zostało „Riesengebirgs-Verein” (RGV) – „Towarzystwo Karkonoskie”; pierwsza organizacja turystyczno-krajoznawcza po śląskiej stronie gór, która w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju turystyki, ale także życia kulturalnego: powstało m.in. muzeum regionalne, organizujące liczne wystawy, Towarzystwo wydawało również własne czasopismo. W początkach XX w. w Jeleniej Górze i okolicach osiedlają się znani twórcy, a wśród nich Gerhart Hauptmann, karkonoski laureat literackiej Nagrody Nobla (1912 r.). Ważną rolę w życiu artystycznym miasta odgrywa muzyka i teatr, który nową siedzibę otrzymał w 1904 r. Miasto staje się inspirującym tematem dla malarzy, grafików (K. Kosack, D. Scholz, F. Iwan) i rzeźbiarzy (C. dell’Antonio, E. Rülke). Organizowane są liczne koncerty muzyczne, wspierany jest karkonoski folklor ludowy. Okres narodowego-socjalizmu przynosi ograniczenie wolności twórczej; a niektórych artystów dotykają represje ze strony władz.

Jelenia Góra nie uległa poważniejszym zniszczeniom wojennym i po wyzwoleniu stała się drugim obok Wrocławia centrum życia kulturalno-artystycznego na Dolnym Śląsku. Już latem 1945 r. działalność rozpoczęły kina, zaczęły wychodzić gazety, powstały księgarnie, wydano pierwszą na Dolnym Śląsku polską książkę. 29 sierpnia 1945 r. dokonano uroczystego otwarcia Teatru Miejskiego. Pierwszą premierą była „Zemsta” Aleksandra Fredry, w której wystąpili m.in. Kazimierz Deymek i Adam Hanuszkiewicz. Tak w Kotlinie Jeleniogórskiej, jak i w samym mieście zaczęli się osiedlać polscy twórcy. W styczniu 1946 r. powstał w Jeleniej Górze Klub Literacki, który przekształcił się w Oddział Dolnośląski Związku Zawodowego Literatów Polskich. W marcu ukazał się pierwszy numer miesięcznika społeczno-kulturalnego „Śląsk”. W kwietniu 1946 r. zorganizowana została pierwsza na Dolnym Śląsku wystawa malarstwa Antoniego Teslara, na której zaprezentowano widoki z Karkonoszy i Jeleniej Góry, a we wrześniu 1946 r. otwarto pierwszą zbiorową wystawę Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków. Powstał zespół muzyczny i zawiązało się Towarzystwo Śpiewacze „Echo Jeleniogórskie”. W maju 1947 r. odbył się Pierwszy Zjazd Pisarzy Sudeckich, w którym wzięli udział literaci mieszkający w Jeleniej Górze i jej okolicach. Zarząd Główny Związku Zawodowego Literatów Polskich powołał do życia Oddział Związku w Jeleniej Górze, na którego czele stanął Edward Kozikowski. Stopniowo rozpoczęły działalność Miejski Dom Kultury, muzeum i miejska powiatowa biblioteka publiczna. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych nastąpiło osłabienie życia kulturalno-artystycznego. Na początku roku 1950 r. w ramach „bitwy o handel” zlikwidowano w mieście prywatne i spółdzielcze księgarnie, a ich działalność przejął państwowy „Dom Książki”. Jeleniogórskie środowisko literackie uległo rozproszeniu.

W 1958 r. ukazał się pierwszy numer tygodnika „Nowiny Jeleniogórskie”, który pozostał najpopularniejszą gazetą miasta. W tym samym roku zorganizowane zostały uroczyste obchody 850-lecia Jeleniej Góry. W 1964 r. w sali teatru odbył się pierwszy koncert jeleniogórskiej orkiestry symfonicznej pod dyrekcją Stefana Strahla. Jelenia Górę odwiedzali wybitni twórcy kultury polskiej, m.in. w 1970 r. gościła z koncertem pianistka Halina Czerny-Stefańska. W 1974 r. zainaugurowano działalność Sali Koncertowej przy ul. 22 Lipca (obecnie ul. J. Piłsudskiego), której nadano imię Ludomira Różyckiego.

Od 1976 r., w związku z powstaniem województwa jeleniogórskiego, wiele instytucji kultury podniosło swoją rangę: Muzeum Regionalne przekształcono na Muzeum Okręgowe; Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna stała się Wojewódzką Biblioteką Publiczną; powołano też Wojewódzki Dom Kultury. W 1977 r. otwarta została nowa placówka kultury – jeleniogórskie Biuro Wystaw Artystycznych, której pierwszą wystawą były środowiskowe „Prezentacje Jeleniogórskie”. W tym samym roku powołano Jeleniogórski Teatr Animacji. Prężnie rozwijało się środowisko artystów-fotografików. W sierpniu 1980 r. Jeleniogórskie Towarzystwo Fotograficzne i Wojewódzki Dom Kultury zorganizowały I Ogólnopolskie Biennale Fotografii Górskiej, a w listopadzie 1981 r. powołano Oddział Karkonoski Związku Polskich Artystów Fotografików.

13 grudnia 1981 r., po wprowadzeniu stanu wojennego, życie kulturalne zamarło, przestała ukazywać się lokalna prasa. Po zniesieniu stanu wojenne życie kulturalne stopniowo powracało do normy. Od 1983 r. imprezą szczególnie popularną stały się międzynarodowe Festiwale Teatrów Ulicznych, organizowane co roku przez Teatr im. C.K. Norwida pod auspicjami jego dyrektor, Aliny Obidniak. 2 maja 1990 r. wyemitowana została pierwsza audycja lokalnej Telewizji Jelenia Góra, wyprodukowana przez Jeleniogórskie Stowarzyszenie Telewizyjne „Test”. W latach dziewięćdziesiątych dużą popularność zyskały koncerty muzyki młodzieżowej niejednokrotnie gromadzące wielotysięczne rzesze słuchaczy. Po raz pierwszy w 1998 r. w Kościele Garnizonowym (dawnym Kościele Łaski) odbywały się koncerty Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej; imprezy, która na stałe zadomowiła się w Jeleniej Górze. W 2001 r. oddano do użytku nową salę koncertową Filharmonii Dolnośląskiej, uroczystość uświetniło wykonanie IX symfonii Ludwika van Beethovena, a jeleniogórską orkiestrą dyrygował Ulrich Grosser. W 2008 r. w nowych pomieszczeniach rozpoczęła działalność nowoczesna Książnica Karkonoska – Jeleniogórskie Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej. Od lat Jelenia Góra funduje prestiżową Nagrodę Miasta w dziedzinie kultury i sztuki, która przeznaczona jest dla twórców szczególnie zasłużonych dla regionu.

Celem projektu przygotowanego z okazji obchodów 900-lecia Jeleniej Góry jest pokazanie miasta jako tematu i inspiracji twórczej. Projekt był wieloelementowy. Składały się na niego: dwie wystawy, z których część historyczna pokazana została w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze a część współczesna – w Galerii BWA oraz katalog – album i działania około wystawowe.

Wystawa zrealizowana została w dwóch częściach:

– w części historycznej, zaprezentowanej w salach Muzeum Karkonoskiego, w pracach artystów: Siegfried Beck, Gottlieb Daniel Berger, Theodor Blätterbauer, Gottfried Böhmer, Hermann Budras z Lipska, I. G. Ender, Friedrich Gottlob Endler, Adolf Eltzner, E. Frohnert, O. Gersheim, Kasper Ulrich Huber, Friedrich Iwan, Gottfried Kleiner, F. A. Knabe, Ernst Wilhelm Knippel, Katarina Kosack, G. H. Lau, Carl Theodor Mattis, Alfred Matzker, L. Mayer, Johann Georg Mertz, Wenceslaua Quasnitzka, Albert Henry Payne, Sebastian Carl Christoph Reinhardt, Eduard Johann Eduard Sachse ze Złotoryi, Theodor Sachse, Scholz Dora, Strachowsky Bartholomaeus, Gustav Täubert, Carl Thürmer, Friedrich August Tittel, Friedrich Bernhard Werner, A.Warnemünde, Heinrich Weimann.

pokazane zostały przedstawienia Jeleniej Góry od najwcześniejszych prac do 1945 roku. Ekspozycję przygotowała Katarzyna Kułakowska z zespołem pracowników.

– w partii współczesnej, przygotowanej przez Janinę Hobgarską i zespół pracowników, pokazanej w przestrzeni Galerii BWA, zaprezentowane zostały prace (malarstwo, grafika, rzeźba, ceramika, witraż, instalacja, fotografia, film):

znanych artystów spoza Jeleniej Góry – Edward Dwurnik, Eugeniusz Geppert, Eugeniusz Markowski, Henryk Waniek

artystów lokalnych:

nieżyjących: Janusz Bułgajewski, Róża Farbisz-Kijankowa, Tadeusz Kaczmarek, Edward Kiczak, Tadeusz Nodzyński

działających współcześnie: Ewa Andrzejewska, Andrzej Boj Wojtowicz, Urszula Broll, Zbigniew Frączkiewicz, Ewa Jonas, Teresa Kępowicz, Mirosław Kulla, Janusz Lipiński, Marek Lercher, Patryk Lewkowicz, Marek Liksztet, Tomasz Mielech, Mariusz Mielęcki, Dariusz Miliński, Wacław Narkiewicz, Tomasz Olszewski, Jerzy Pakulski, Lidia Sokal–Trybalska, Elżbieta Suchcicka – Lewkowicz, Bogumiła Twardowska – Rogacewicz, Paweł Trybalski, Ryszard Tyszkiewicz, Jerzy Wiklendt, Elżbieta Wiśniewska, Waldemar Wydmuch, Wojciech Zawadzki.

Wernisaż wystawy odbył się 5 grudnia 2008r.

w Muzeum Karkonoskim o godzinie 15.00

w Galerii Sztuki BWA o godzinie 17.00

Katalog był wydawnictwem towarzyszącym wystawie,funkcjonuje jako samodzielny album promujący Jelenią Górę. Wydany został w nakładzie 1000 sztuk, full-color, objętość 150 stron, ok. 100 zdjęć kolorowych. Katalog zawiera teksty dotyczące związków artystów z Jelenia Górą, reprodukcje najciekawszych przedstawień artystycznych Jeleniej Góry. Teksty napisali znawcy tematu: historycy i krytycy sztuki: Przemysław Wiater oraz Ivo Łaborewicz napisali kalendarium wydarzeń artystyczno-kulturalnych w Jeleniej Górze sięgające początku dziejów miasta po czasy współczesne, Henryk Waniek zamieścił esej poświęcony Jeleniej Górze a Katarzyna Kułakowska – tekst dotyczący przedstawień Jeleniej Góry w zasobach Muzeum Karkonoskiego.

Działania około wystawowe

Celem działań około wystawowych było pokazanie rozmaitych, znaczących miejsc i ich historii, ciekawostek, dokumentacji wizualnej związanej z przeszłością miasta. Zorganizowano kilka wycieczek, wykładów i pokazów multimedialnych na tematy:

– „Ukryta Jelenia Góra”

Stanisław Firszt, w swoim wystąpieniu, przybliżył dzieje miasta na podstawie badań archeologicznych i wykopalisk.

– „Jeleniogórska secesja”

Wojciech Kapałczyński, podczas wycieczki po mieście, przedstawił temat związany z budownictwem secesyjnym w Jeleniej Górze.

– „Miejsca magiczne w Jeleniej Górze”

Konrad Przeździęk opowiedział o wybranych przez siebie, niezwykłych miejscach w Jeleniej Górze, całość uzupełnił pokaz multimedialny o „miejscach magicznych” w mieście.

– „Jeleniogórskie świątynie”

Wojciech Kapałczyński, podczas wycieczki, zapoznał uczestników z najcenniejszymi, najbardziej reprezentatywnymi budowlami architektury sakralnej oraz jej niedostępnymi na co dzień zasobami.

– „Domy bogatych mieszczan”

Ivo Łaborewicz przedstawił historię mieszczan i architektury mieszczańskiej w Jeleniej Górze.

Koordynator projektu: Janina Hobgarska
Kurator części historycznej: Katarzyna Kułakowska (Muzeum Karkonoskie)
Aranżacja wystawy, Projekt plakatu towarzyszącego wystawie: Zbigniew Szumski
Projekt katalogu: Bogumiła Twardowska-Rogacewicz
Redakcja katalogu: Joanna Mielech

dr Przemysław Wiater

 

Kalendarium życia kulturalno-społecznego Jeleniej Góry

W kalendarium, jeżeli nie zapisano inaczej, informacja dotyczy miasta Jelenia Góra. Przy niemieckich instytucjach i stowarzyszeniach występujących w tekście za pierwszym razem podano oryginalne nazewnictwo następnie zaś, w celu uniknięcia zbędnych powtórzeń, zastosowane zostało polskie tłumaczenie. Użyto współczesnych nazw ulic miasta.

W kalendarium zawarte są najistotniejsze wydarzenia polityczne, artystyczne i kulturalne szczególnie, gdy miały istotny wpływ na dzieje miasta.

1108 legendarna data założenia miasta

druga połowa XIII w. lokacja miasta na prawie niemieckim

1288 r. pierwsze dokumenty źródłowe, w których mieszkańcy występują jako cives, co świadczyć może o wcześniejszej lokacji miasta

1303 wzmianka o pożarze kościoła parafialnego p.w. św. Erazma i Pankracego umiejscowionego obok Rynku, chociaż w dokumentach istnieją wcześniejsze zapiski pośrednio świadczące o istnieniu świątyni, a dokument z 1288 r. wymienia plebana kościoła. W związku z budową świątyni musiały tutaj funkcjonować warsztaty rzemieślnicze i artystyczne (budowniczych, rzeźbiarskie, malarskie)

1304-1346 odbudowa kościoła parafialnego p.w. św. Erazma i Pankracego

1317 pierwsza wzmianka o szpitalu p.w. Bożego Ciała

2.02.1392 śmierć księżnej Agnieszki, wdowy po Bolku II – koniec panowania piastowskiego. Książęta świdnicko-jaworscy byli znanymi mecenasami sztuki także w Jeleniej Górze. Księstwo świdnicko-jaworskie, a tym samym i miasto ostatecznie przechodzi pod panowanie Królestwa Czech.

1427 oblężenie miasta przez husytów

1453 pierwsza wzmianka o kaplicy p.w. Najświętszej Marii Panny przy ul. 1 Maja (obecnie kościół prawosławny p.w. Apostołów Piotra i Pawła)

1514 przypuszczalna data budowy kaplicy p.w. św. Anny umiejscowionej w bastei miejskiej u zbiegu ulic Bankowej i Konopnickiej

1521 powstaje opis Śląska „Panegirycus Silesiacus…” – autorstwa jeleniogórskiego poety Pankratza Geiera zwanego Vulturinusem

1524 powołanie Georga Langnickla – pierwszego kaznodziei luterańskiego w kościele parafialnym. Była to jedna z najwcześniejszych na Dolnym Śląsku nominacji protestanckich po wystąpieniu Marcina Lutra w 1517 r.. W rękach protestantów kościół pozostał do 1629 r., do końca wojny 30-letniej kościół był używany wspólnie przez katolików i protestantów (każde wyznanie w innych godzinach)

29.08.1526 śmierć Ludwika Jagiellończyka w bitwie z Turkami pod Mohaczem, początek panowania dynastii Habsburgów w Czechach i na Śląsku.

1529 pierwsza wiadomość o rektorze szkoły przykościelnej

1540 pożar niszczy budynek szkoły przykościelnej

18.05.1549 duży pożar niszczy miasto, w tym poważnie uszkadza ratusz i kościół parafialny

14.01.1561 w Nysie wydrukowana zostaje mapa Śląska autorstwa Martina Helwiga „Tabula geographica sive mappa Silesiae…”z najstarszym graficznym przedstawieniem karkonoskiego Ducha Gór, zwana „matką map śląskich”

1567 budowa nowej szkoły parafialnej

1600 wydane zostało dzieło o florze i bogactwach mineralnych Śląska „Stirpium et fossilium Silesiae catalogus…”, którego autorem był Caspar Schwenckfeld (1553-1609) przyrodnik, doktor filozofii i medycyny, od 1591 fizyk miejski czyli lekarz okręgowy w Jeleniej Górze, wybitny śląski humanista

1612 wydane zostało dzieło Walentego Roździeńskiego „Officina ferraria…” traktujące m.in. o bogactwach naturalnych Sudetów

1618-1648 wojna trzydziestoletnia zakończona pokojem westfalskim. W wyniku działań wojennych Jelenia Góra uległa poważnym zniszczeniom, dokonanym tak ze strony wojsk katolickich, jak i protestanckich. Przez lata wojna w poważny sposób hamowała rozwój miasta

1630 Jelenia Góra uzyskała przywilej wyłączności handlu delikatnymi lnianymi tkaninami – woalami, produkowanymi od 1570 r., co spowodowało wzrost znaczenia warstwy kupieckiej, która po wojnie trzydziestoletnie finansowała odbudowę miasta

1634 wielki pożar miasta; spłonęły budynek ratusza, szkoły, młyn, budynki mieszkalne i kościoły

1655 jezuici przejęli kościół parafialny rozpoczynając intensywne działania kontrreformacyjne, przejawiające się m.in. ustawieniem przed kościołem parafialnym p.w. św. Erazma i Pankracego kolumny Najświętszej Marii Panny i wykonaniem barokowego wystroju wnętrza kościoła

1657-1686 odbudowa ratusza

1658 powstał związek kupców (Konfraternia Kupiecka), skupiający producentów i handlarzy lnianymi woalami. Bogacący się kupcy stali się mecenasami artystów działających w mieście.

1662 ukazał się zbiór opowiadań o karkonoskim Duchu Gór autorstwa Johannesa Praetoriusa „Demonologia Rubinzalii Silesii…”, który był najobszerniejszym zbiorem regionalnych legend (wydanie polskie „Znane i nieznane historie o awanturniczym i sławnym…”, Jelenia Góra 2003)

1662 odbudowa kaplicy p.w. Świętego Ducha przy ul. Wolności

1677 Teodor Billewicz dokonał polskiego opisu uzdrowiska w Cieplicach Śląskich

1687 na kurację do cieplickiego uzdrowiska przybywa z licznym dworem królowa Polski Marysieńka Sobieska

1707 konwencja w Altranstädt zezwala protestantom śląskim m.in. na budowę „poza murami miast” sześciu zborów protestanckich – tzw. Kościołów Łaski: w Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Cieszynie, Żaganiu, Miliczu i Kożuchowie

1709 uruchomienie drukarni, którą założył Johann Eberhardt Ockel (zm. 1710), przy ul. M. Konopnickiej, róg ul. Bocznej

23.04 – 1.05.1709 budowa drewnianego ewangelickiego domu modlitwy (dł. 47 m, szer. 43 m, wys. 10 m), która umożliwiła publiczne praktykowanie wyznania

23.05.1709 rozpoczęcie budowy ewangelickiego Kościoła Łaski p.w. Podwyższenia Świętego Krzyża według projektu Martina Frantza (1679–1742), wzorowanego na sztokholmskim kościele p.w. św. Katarzyny (obecnie zwany również jako Kościół Garnizonowy)

23.06.1709 założenie szkoły ewangelickiej, której gmach stanął przy ul. 1 Maja

28.09.1712 rozpoczęcie urzędowania przez pierwszego rektora gimnazjum

1713 przejęcie drukarni przez Dietricha Krahna, którą kolejno prowadzili jego spadkobiercy: Immanuel (2 poł. XVIII w.), wdowa po nim (przełom XVIII/XIX w.), C.W.J. Krahn, który współpracował do 1832 r. z Eduardem Sachse

1712-1714 budowa barokowego kościoła parafialnego p.w. św. Jana Chrzciciela w Cieplicach Śląskich wzniesionego w latach 1712-14 przez architekta Kaspara Jentscha z Jeleniej Góry. Poprzedni kościół, wymieniany już w roku 1318, spłonął w 1711 r.

1718 zakończona została budowa Kościoła Łaski

1713-1718 rzeźbiarz Tomasz Weissfeldt (1670-1721) wykonał barokowy ołtarz główny dla kościoła św. Erazma i Pankracego

1720 Daniel Zeller opracował rodzaj kroniki miasta i okolic „Hirschberger Merkwürdigkeiten”

1714-1732 fizykiem miejskim (lekarzem powiatowym) był Adam Chrystian Thebesius (1686-1732) wybitny anatom, który prowadził badania serca. Jego prace były powszechnie znane w Europie, dając podwaliny współczesnej kardiologii

1715-1716 odbudowana została barokowa kaplica p.w. św. Anny

9.10.1715 na wieży Kościoła Łaski osadzona została pozłacana kula z dokumentami pochodzącymi z okresu budowy

1716-1770 powstał unikalny zespół barokowych kaplic grobowych na cmentarzu przy Kościele Łaski należący do miejskich patrycjuszy

1727-1729 zbudowane zostały organy i ołtarz w Kościele Łaski wykonane przez miejscowego stolarza Hielschnera, których fundatorem był kupiec Christian Mentzel

1733 Hans Anton hr. von Schaffgotsch (zm. 1742) wystawił dokument fundacyjny biblioteki rodowej w Sobieszowie, która następnie przeniesiona została do Cieplic Śląskich. Z czasem biblioteka Schaffgotschów powiększyła się o zbiory archiwalne i muzealne, stając się największym księgozbiorem w regionie. W początkach lat pięćdziesiątych XX w. została wywieziona do Wrocławia i Warszawy oraz innych bibliotek, ulegając rozproszeniu. Od wielu lat trwają starania o powrót biblioteki Schaffgotschów do Kotliny Jeleniogórskiej.

1737 wydanie przez drukarnię Dietricha Krahna „Koppenbuch” – „Księgi Śnieżki”, w której zamieszczone zostały wpisy gości odwiedzających najwyższy szczyt Karkonoszy

15.11.1737 – jesień 1738 architekt Kaspar Jentsch wybudował nową kaplicę p.w. Najświętszej Marii Panny przy ul. 1 Maja w miejscu poprzedniej, zniszczonej w czasie wojny trzydziestoletniej

29.02.1739 pod naporem wichury zawaliła się wieża ratusza

28.07.1742 na mocy rozejmu wrocławskiego miasto przeszło pod panowanie królestwa Prus

11.06.1744 położony został kamień węgielny pod budowę nowego ratusza, który ukończono w 1747 r. W dwa lata później dobudowano ratuszową wieżę

1754 we Wrocławiu powstał pierwszy na Dolnym Śląsku stały teatr o nazwie „Kalte Asche” – „Zimny popiół”

1759 – 1763 w związku z likwidacją dawnych umocnień przebudowana została Brama Wojanowska, którą zwieńczono rokokowymi kartuszami

1766 przebudowana została Brama Długa, którą rozebrano w 1837 r.

4 ćw. XVIII w. dzięki staraniom burmistrza Georga Schönau na Wzgórzu Kościuszki i Krzywoustego utworzone zostały parki miejskie oraz wybudowano klasycystyczny Helikon na wzniesieniu Siodło (obecnie nie istniejący)

1.10.1779 zakończona została budowa wieży barokowego kościoła protestanckiego w Cieplicach Śląskich przy pl. Piastowskim

1784-1788 powstał późnobarokowy pałac Schaffgotschów w Cieplicach Śląskich przy pl. Piastowskim

2.06.1785 start pierwszego balonu w okolicach ul. W. Pola tłumnie podziwiany przez mieszkańców

1789 do miasta przybył Sebastian Karl Christoph Reinhardt (1738-1827), malarza-pejzażysta i grafik, który na zlecenie berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych zobowiązany był do wykonania rocznie dwóch pejzaży karkonoskich. Czternaście z nich rozpowszechnionych zostało dzięki graficznym reprodukcjom D. Bergera

1790 powstało pierwsze w mieście czasopismo „Schlesische Analecten” – „Wypisy śląskie”

22.09.1790 Johann Wolfgang Goethe (1749-1832), najwybitniejszy niemiecki poeta doby klasycyzmu i romantyzmu, zdobył Śnieżkę, co znalazło odbicie w jego zapiskach

28.06- do początków sierpnia 1790 w sali Bractwa Kurkowego przy ul. Wojska Polskiego, stojącego na miejscu obecnego teatru im. C. K. Norwida, odbywały się występy „Wässerische Gesellschaft”- znanej wrocławskiej trupy teatralnej rodziny Wäser

1791 Johann Friedrich Zöllner (1753-1804), berliński pastor, teolog ewangelicki, wolnomularz i podróżnik, odwiedził miasto, które opisał w listach o Śląsku („Briefe über Schlesien…”) wydanych w 1793 r.

1797 w Jeleniej Górze wydana została monografia miasta opracowana przez Johanna Daniela Hensla (1757-1839), „Historisch-topographische Beschreibung der Stadt Hirschberg in Schlesien, seit ihrem Ursprunge bis auf Jahr 1797” – „Historyczno-topograficzny opis miasta Jeleniej Góry…”, (wydanie polskie Jelenia Góra 2005 r.)

1797–1800 w cieplickim parku zdrojowym wzniesiona została Galeria wg projektu wrocławskiego architekta C. G. Geisslera, ucznia K. G. Langhansa, która była rodzajem klubu towarzyskiego dla kuracjuszy

13.07.1799 wybitny niemiecki pisarz i dramaturg Heinrich von Kleist (1777-1811) zdobył Śnieżkę. Pod wpływem wrażeń z wycieczki stworzył „Hymn an die Sonne”- „Hymn do słońca”

lato 1800 John Quincy Adams (1767–1848), ambasador USA w Berlinie (1797–1801), późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1825–1829) w czasie podróży po Śląsku odwiedził miasto. Swój pobyt opisał w wydanych drukiem listach do brata pisanych w formie dziennika podróży.

1801 pierwszy pobyt malarza i grafika Fryderyka Augusta Tittla (1782–1836) w Karkonoszach oraz jego wycieczka na Śnieżkę. Karkonosze odwiedzał kilkakrotnie, ostatecznie osiadł w Kowarach w 1809 r., gdzie założył znaną oficynę wydawniczą, uważany za założyciela graficznej tzw. szkoły kowarskiej, nauczyciel J. Riedena, E.W. Knippla, późniejszego współpracownika, spadkobiercy Tittla i właściciela zakładu litograficznego

16.10.1806 pożar Kościoła Łaski. Spłonęło pokrycie dachowe, kopuła na skrzyżowaniu naw, hełmy aneksów klatek schodowych, stopiły się wszystkie dzwony

1807 miasto zapłaciło wysoką kontrybucję na rzecz wojsk francuskich

1810 założona została żeńska szkoła przemysłowa

2-18.07.1810 Caspar David Friedrich (1774-1840), wybitny malarz niemieckiego romantyzmu odwiedził Karkonosze i Góry Izerskie. W wyniku podróży powstał szereg szkiców ołówkowych i akwarel, które posłużyły następnie, niekiedy w wiele lat później, za podstawę olejnych kompozycji o charakterze alegorii pejzażowych.

3.10.1810 w związku z potrzebą spłaty kontrybucji wojennej i kosztów wojny z napoleońską Francją, władze pruskie przeprowadziły sekularyzację dóbr kościelnych; majątków biskupich, kapituł, parafii oraz klasztorów, w tym dóbr klasztoru cystersów w Krzeszowie i Cieplicach Śląskich

1812 rozpoczęcie wydawania najbardziej przez wiele lat poczytnego czasopisma w mieście „Der Bote aus dem Riesengebirge” – „Posłaniec z Karkonoszy” (od 1933 „Beobachter aus dem Iser- und Riesengebirge” – „Obserwator z karkonoszy i Gór Izerskich”)

1812-1814 wydane zostały w dwóch tomach dramaty i opowiadania „Dramatische Spiele und Erzählungen” –„Przedstawienia dramatyczne i opowiadania”, których autorem był Christian Jakob Salice-Contessa (1767-1825) działacz samorządowy, kupiec, literat wykorzystujący w twórczości regionalne motywy baśniowe

26.08.1813 zwycięstwo wojsk pruskich nad Francuzami w bitwie nad Kaczawą, na wskutek którego Dolny Śląsk opuściły wojska koalicji napoleońskiej

ok. 1815 A.F. Tittel rozpoczynął współpracę z Carlem Mattisem (1789-1881), która trwała do 1821 r. W 1822 r. C. Mattis posiadał już własną oficynę wydawniczą w Kowarach

7.07-8. 08 1816 pobyt Izabeli ks. Czartoryskiej (1746-1835) na kuracji uzdrowiskowej w Cieplicach Śląskich, który opisany został w „Dzienniku podróży do Cieplic” wydanym drukiem w 1968 pod tytułem „Dyliżansem przez Śląsk”

13.09.1818 trupa teatralna Fallera wystawiła w sali Bractwa Kurkowego sztuki „Życie doktora Fausta i zejście do piekieł”

1811, 1818, 1820 w mieście uruchomione zostały kolejne drukarnie

1824 powstała loża masońska, która mieściła się początkowo w Cieplicach Śląskich, w 1832 r. przeniesiona została na ul. Drucianą, a następnie w 1858 r. na ul. Obrońców Pokoju

12-24.08.1824 odbyła się karkonoska wyprawa artystyczna Carla Gustava Carusa (1789-1869), wybitnego pisarza, lekarza i malarza doby romantyzmu

1826 wydanych zostało dziewięć tomów dzieł zebranych, których autorem był Carl Wilhelm Salice-Contessa (1777-1825 r.), romantyczny literat, poeta, pejzażysta, brat Christiana Jakoba

1826 powstał tzw. Teatr Liebhaberta wystawiający dla celów towarzyskich różnego rodzaju utwory dramatyczne

1.05.1827 założona została pięcioklasowa ewangelicka szkoła podstawowa, zamiast wcześniejszych czterech mniejszych szkół obwodowych

1832 powstało towarzystwo śpiewacze

1832 uruchomiony został znany zakład litograficzny braci Sachse prowadzony do 1842 przez Eduarda, a następnie przez Theodora. Powstało tutaj wiele unikalnych widoków Kotliny Jeleniogórskiej z pierwszej połowy XIX w.

1833–1840 działalność towarzystwa muzycznego „Concordia” – „Zgoda”, które organizowało w mieście koncerty publiczne

1.07.1834 biblioteka Schaffgotschów została przeniesiona z Sobieszowa do Cieplic Śląskich i udostępniona dla publiczności

1833-1836 wybudowany został klasycystyczny Teatr Zdrojowy w cieplickim parku wg projektu architekta Alberta Tollberga (1803-1845) powiązany łącznikiem od strony północnej z Galerią (obecnie Jeleniogórski Teatr Animacji)

1832-1840 Karl Friedrich Schinkel (1781-1841), architekt i malarz, jeden z wybitniejszych twórców okresu klasycyzmu w Prusach, zrealizował projekt przebudowy rezydencji królewskiej i budowy kościoła w Mysłakowicach

27.01.1842 po raz pierwszy na Dolnym Śląsku wystawiony został dramat J. W. Goethego „Faust” przez trupę teatralną J. Thomasa, która odwiedziła miasto

7.07.1842 otwarta została światowej sławy huty szkła „Józefina” w Szklarskiej Porębie, znana od 1956 r. jako Huta Szkła Kryształowego „Julia”, obecnie w ruinie. Na szkłach pamiątkowych pochodzących z tej huty często grawerowane były widoki z Jeleniej Góry i okolic.

10.1842 wystawa gobelinów francuskich w sali gospody przy ul. Piłsudskiego 17

1843 powstał zakład litograficzny H. Budrasa, przy ul. M. Konopnickiej

1844 powstała biblioteka powiatowa dla nauczycieli wyznania ewangelickiego

28.07.1844 oddany został do użytku zrekonstruowany w Karpaczu, a pochodzący z Norwegii kościółek Wang

1845 rozpoczęta została budowa synagogi przy ul. Kopernika

1848 wydarzenia Wiosny Ludów na Śląsku, masowe wystąpienia robotnicze i chłopskie

22.03.1848 zbuntowani chłopi w Cieplicach Śląskich zmusili hr. Schaffgotscha do rezygnacji z obciążeń podatkowych z wyjątkiem podatku gruntowego

17.06.1848 ukazał się pierwszy numer tygodnika „Der Sprecher”- „Mówca”, organ jeleniogórskich demokratów w okresie Wiosny Ludów

1848 ukonstytuowało się „Verein für Volksbibliothek” – „Towarzystwo dla Biblioteki Ludowej”, którego celem była popularyzacja czytelnictwa

1849 wydana została monografia Jeleniej Góry J. K. Herbsta „Chronik der Stadt Hirschberg in Schlesien bis zum Jahre 1847”, w tłumaczeniu na język polski wydana w 2008 r.

1850 ukazał się polski przewodnik Rozalii Saulson „Warmbrunn i okolice jego…”, drugie wydanie Jelenia Góra 2000

1856 założone zostało „Männergesangverein” – „Męskie Towarzystwo Śpiewacze”

1858 miasto otrzymało oświetlenie gazowe

1858 we Wrocławiu powstało „Museum schlesischer Altertürmer”-„Muzeum starożytności śląskich”

1862 powstał męski chór

1863 rozpoczęte zostało wydawanie „Hirschberger Kreisblatt”- „Jeleniogórskiej Gazety Powiatowej”

1865 otwarta została miejska biblioteka publiczna, która początkowo mieściła się w gmachu Ratusza

10.09.1865 uruchomione zostało połączenie kolejowe z Węglińcem i Zgorzelcem

15.08.1867 uruchomione zostało długo oczekiwane połączenie kolejowe z Wrocławiem

1868 rozpoczęto wydawanie „Hirschberger Zeitung”-„Gazety Jeleniogórskiej”

1868-1898 kolejne pobyty w Kotlinie Jeleniogórskiej berlińskiego pisarza Theodora Fontane (1819-1898) w wyniku których powstały nowele i powieści z życia mieszkańców

16-18.07.1876 z inicjatywy Hansa Heinricha XIV Bolka hr. von Hochberg z Roztoki odbył się pierwszy na Śląsku znaczący festyn muzyczny. Udział brali artyści i orkiestry z różnych części Niemiec.

1876 w miejscowym wydawnictwie Rosenthal’schen Buchhandlung wydana została monografia miasta opracowana przez M. Vogta zatytułowana, „Illustrierte Chronik der Stadt Hirschberg” – „Ilustrowana kronika miasta Jelenia Góra”

25.07.1880 założone zostało „Riesengebirgs-Verein” (RGV) – „Towarzystwo Karkonoskie”, pierwsza organizacja turystyczno-krajoznawcza po śląskiej stronie gór. Przewodniczącym został wybrany Theodor Donat (1844-1890)

1880-1890 inspektor podatkowy W. Klose odkrył malowidła ścienne w sali drugiego piętra wieży rycerskiej w Siedlęcinie; te najstarsze na Śląsku freski o tematyce świeckiej wykonano w latach 1320-1340

3.07.1881 ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Wanderer im Riesengebirge”- „Wędrowiec po Karkonoszach”; czasopisma Związku Karkonoskiego poświęconego turystyce i kulturze wydawanego do 1943 r.

1887 w mieście z cyklem koncertów wystąpił znany skrzypek Pablo Sarasete

7.08.1887 zmarł Albert Bruce, zapisując w testamencie znaczną sumę pieniędzy na założenie Szkoły Snycerskiej w Cieplicach Śląskich

1888 Hermann Löns (1866-1914), poeta, pisarz, zwolennik idei ochrony przyrody, spędził zimę w Jeleniej Górze. Jego pobyty w Kotlinie Jeleniogórskiej stały się inspiracją dla powieści z życia regionu.

1888 Towarzystwo Karkonoskie powołało „Riesengebirgsmuseum” – „Muzeum Towarzystwa Karkonoskiego”

2.06.1889 w budynku przy ul. 1 Maja 42 otwarta została stała wystawa zorganizowana przez muzeum Towarzystwa Karkonoskiego, którego kierownikiem został Hugo Seydel (1840-1932)

08.1891 literaci Carl (1858-1921) i Gerhart (1862-1946) Hauptmann zamieszkali w Szklarskiej Porębie Średniej (obecnie Oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze), dając początek tworzeniu się karkonoskiej kolonii artystów

1895 zakaz wystawienia w mieście dramatu Gerharta Hauptmanna „Die Weber” – „Tkacze”

1896 Georg Müller-Breslau (1856-1911), autor licznych krajobrazów z Kotliny Jeleniogórskiej, namalował pejzaż „Późna jesień w Karkonoszach”

05.1896 rozpoczęta została budowa linii tramwaju gazowego do Cieplic Śląskich i Sobieszowa

1.11.1896 otwarta została stała ekspozycja muzealna Towarzystwa Karkonoskiego w większych pomieszczeniach przy ul. 1 Maja 19

07.1897 wystawa karkonoskiego malarstwa pejzażowego w salach miejscowego gimnazjum przy ul. 1 Maja (B. Aulich, W. Besig, A. Blaschnick, M. Heilmann, A. Kühn, P. Linke, C. Morgenstern, R. Sliwinski, A. Stenzel, H. Weidner)

1899-1921 dr Hugo Seydel (1840-1932) prezesem zarządu Towarzystwa Karkonoskiego,

1900 Karl Albert (1878-1941) z bratem Otto (zm. 1939) założyli biuro architektoniczne „Gebr. Albert”- „Bracia Albert”, które projektowało i zrealizowało około 200 prac na terenie Kotliny Jeleniogórskiej

10.02.1900 wyruszył pierwszy tramwaj elektryczny do Cieplic Śląskich, zastępując często szwankującą trakcję gazową

10.08.1901 Gerhart Hauptmann zamieszkał w jagniątkowskiej willi „Wiesenstein” – „Łąkowy kamień”

2.02.1902 uległa zmianie siedziba muzeum Towarzystwa Karkonoskiego na lokal przy ul. Bankowej (drukarnia Schmidta)

1902 z inicjatywy Towarzystwa Karkonoskiego wybudowany został na Wzgórzu Kościuszki geologiczny przekrój Karkonoszy, który można oglądać do dziś

7.11.1902 w Cieplicach Śląskich otwarta została „Holzschnitzschule” – „Szkoła Snycerska”, która w niedługim czasie stała się jedną z najlepszych tego typu placówek w Niemczech. Działalność jej wspomagał Eugen Füllner (1853-1925), przemysłowiec, założyciel znanej fabryki maszyn papierniczych w Cieplicach Śląskich

1903-1907 powstała secesyjna zabudowa ciągu kamienic przy ul. Drzymały

9.10.1904 odbyło się pierwsze przedstawienie w jeleniogórskim teatrze (dziś Teatr im. C. Norwida, przy al. Wojska Polskiego) wybudowanym wg projektu rzeźbiarza i architekta Alfreda Daehmela

1904-1905 wybudowany został dom towarowy przy ul. 1 Maja 58 wg projektu O. i C. Albert

11-12.06.1904 w Jeleniej Górze i Cieplicach odbył się I Śląski Zjazd Ornitologów

27.10.1904 urodził się Erwin Merz (zm. 1972), malarz i rysownik pejzaży z Kotliny Jeleniogórskiej

1905 powstał obraz „Noc księżycowa nad Wielkim Stawem” autorstwa Carla Ernsta Morgensterna (1847-1928), dzieło wybitnego śląskiego pejzażysty, profesora klasy malarstwa krajobrazowego we wrocławskiej Szkole Sztuki, związanego przez lata z Kotliną Jeleniogórską

1906 założona została przez H. von Dobeneck i M. Bardt „Schulen für künstlerische Nadelspitzen” – „Szkoła Koronkarstwa Artystycznego”, nad którą od 1911 r. opiekę przejęła ks. M. von Pless (z rodziny właścicieli Pszczyny i Książa)

1907 rozbiórka kaplicy p.w. Ducha Świętego (ul. Wolności)

1908 wystawa malarstwa „Verein Schlesische Künstlerinnen” – „Związku Śąskich Artystek“ (G. Staats, E. Nees von Esenbach, D. Seemann, M. Spieler, H. Tüpke-Grande)

1909 otwarcie stałego kina w sali restauracji „Kronprinz” – ul. Piłsudskiego

06.1909 założone zostało Towarzystwo Śląskiej Sztuki Koronkarskiej

17.07.1909 w Cieplicach Śląskich udostępniony został dla publiczności Park Füllnera (obecnie Park Zdrojowy), który stał się ulubionym miejscem letnich koncertów muzycznych

29.08.1909 start balonu „Rübezahl” – ‘Karkonosz” i przelot do miejscowości Schinding w Bawarii

1910 Paul Aust (1866-1934), malarz i rysownik Karkonoszy osiedlił się w Sobieszowie w domu przy ul. Wolności

25.10.1910 odbyło się zebranie założycielskie miejscowego oddziału „Schlesischen Vereins für Luftschiffart”-„Śląskiego Towarzystwa Żeglugi Powietrznej”

1911 powstał wiersz „Die Stadt”- „Miasto”, którego autorem był urodzony w Jeleniej Górze Georg Heym (1887-1912) wybitny niemiecki przedstawiciel ekspresjonizmu w literaturze

8.03.1911 pierwszy udokumentowany lot samolotu nad Karkonoszami, pilot Hans Grade. Przelot ten wzbudził niemałą sensację wśród mieszkańców Kotliny Jeleniogórskiej

10.06.1911 oddana została do użytku wieża widokowa na Wzgórzu Krzywoustego (popularny Grzybek)

1912 otwarta została „Volksbibliothek” – „Biblioteka Ludowa” w budynku przy ul. Piłsudskiego 22

6.04.1912 rozpoczęte zostało zbieranie składki mieszkańców na samolot wojskowy o nazwie „Schneekoppe”- „Śnieżka”. Fundowanie samolotów wojskowych przez różnego rodzaju stowarzyszenia i instytucje było przed I wojną światową powszechnym zjawiskiem na terenie cesarskich Niemiec.

06.1912 rozpoczęte zostały prace przy budowie nowej siedziby muzeum Towarzystwa Karkonoskiego

16.10.1912 uroczysty przejazd cesarza Wilhelma II przez miasto w związku z otwarciem zapory wodnej w Pilchowicach

15.11.1912 Gerhart Hauptmann, karkonoski laureat literackiej Nagrody Nobla otrzymał obywatelstwo honorowe miasta

1913 Valerius Siedler, architekt wydał w znanej cieplickiej drukarni Maxa Leipelta książkę „Heimatkunst im Schlesischen Gebirge. Eine Kulturstudie”-„Sztuka ojczyźniana gór śląskich. Studium kulturowe”, propagując cechy regionalnego budownictwa sudeckiego

14.04.1914 otwarty został nowy gmach muzeum Towarzystwa Karkonoskiego przy ul. J. Matejki 28 wg projektu wrocławskiego architekta Karla Grossera (1850–1918)

3.08.1914 wybuch I wojny światowej

4.08.1914 na front wyruszył batalion strzelców jeleniogórskich

1915 pisarz Hermann Stehr (1864-1940) przeprowadził się do Cieplic Śląskich, a od 1927 r. do Szklarskiej Poręby. Był autorem licznych powieści, w których ukazywał życie bohaterów, głównie śląskich chłopów i robotników, jako dramatyczne poszukiwanie Boga. Pisał także baśnie i liryki. Był ceniony przez nazistów jako wyraziciel „niemieckiej duszy”. Otrzymał wiele nagród, m.in. doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, honorowe obywatelstwo Bystrzycy Kłodzkiej i Szklarskiej Poręby,

1917 powołany został przez F. Pelza lokalney oddział „Schlesische Gesellschaft für Freunde der Photographie” – „Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Fotografii”

1917 Alfred Nickisch (1872-1948) malarz-pejzażysta osiedlił się w Szklarskiej Porębie-Szklarce, w domu przy ul. H. Kołłątaja 14

1918 Paul Weimann (1867-1945), malarz, zamieszkał w Jeleniej Górze, w domu na Wzgórzu Kościuszki, przy ul. J. Chełmońskiego 17

11.11.1918 koniec I wojny światowej

17.06.1916-1918 prof. Max Wislicenus (1861-1957) namalował cykl pięciu monumentalnych obrazów o tematyce karkonoskiej dla muzeum Związku Karkonoskiego, z których zachował się „Zimowy widok Śnieżki od strony Lisiej Góry”, przechowywany obecnie w I Liceum Ogólnokształcącym im. St. Żeromskiego

1920 siedziba Biblioteki Ludowej przeniesiona została do budynku przy ul. Bankowej 36, a w 10 lat potem do sąsiedniego budynku nr 37

21.06.1921 powstał miejscowy oddział „Fliegerbund in Hirschberg” – „Towarzystwa Lotniczego”

1922-1940 Cirillo dell’Antonio (1876-1971), rzeźbiarz i medalier, sprawował funkcję dyrektora cieplickiej Szkoły Snycerskiej. Był autorem licznych realizacji rzeźbiarskich na Dolnym Śląsku oraz portretów znanych mieszkańców regionu wykonanych w formie plakiet i medali pamiątkowych.

9.05.1922 powołane zostało „Künstlervereinigung St. Lukas in Oberschreiberhau” – „Bractwo Artystyczne św. Łukasza w Szklarskiej Porębie Górnej” skupiające karkonoskich malarzy-pejzażystów. Wśród założycieli byli między innymi A. Nickisch, H. Oberländer, G. Wichmann, F. von Jackowski, H. Fechner, P. Weimann, A. Busch, F. Pfohl

06.1923 obchodzony był tydzień sportu szybowcowego. W Jeżowie Sudeckim działały w tym czasie znane zakłady produkujące szybowce.

1924 powstała wrocławska rozgłośnia radiowa. Dnia 14 maja 1924 r. powstała spółka “Schlesische Funkstunde”, 4 maja następuje próbne nadawanie, a od 27 maja rozpoczyna się regularna emisja „Rundfunk Breslau”-„Radio Wrocław”. Pierwsza radiostacja (250, potem 400 W) ma siedzibę przy pl. Powstańców Śl. 20, od 15 grudnia 1925 w nowym budynku przy ul. Karkonoskiej 10.

1924 Friedrich Iwan (1889-1967) karkonoski grafik i malarz, zamieszkał w Jeleniej Górze, w domu na ul. St. Żeromskiego

1925 miasto przejęło pałac w Maciejowej wraz ze znajdującymi się w nim zbiorami sztuki

1925 kaplica p.w. Najświętszej Marii Panny (dziś kościół prawosławny p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła), została przekazana miastu i urządzono w niej galerię wystawienniczą. Ściany zostały ozdobione nie zachowanymi freskami autorstwa J.M. Avenariusa (1887–1954)

1925 odbyła się premiera sztuki teatralnej „Bolko” Fedora Sommera (1864-1930) na zamku w Bolkowie

03.1925 powstały pierwsze komórki NSDAP na Dolnym Śląsku, w tym w Jeleniej Górze

10.1925 odbyła się wystawa malarstwa Otto Heinsiusa (1892-1976) w znanym salonie sztuki-galerii Paula Röpke, ul. 1 Maja 13 (wówczas nr 66)

1927-1936 wydane zostały dzieła zebrane Hermanna Stehra

1927 w Jeleniej Górze powołana została „Bergwacht” – „Straż Górska” utworzona w celu ochrony świata roślinnego i zwierzęcego Karkonoszy

1927 Katarina Kosack (1872-1945) malarka, nauczycielka, znana z twórczości w plenerze, wykonała ołówkiem cykl rysunków ukazujących fragmenty miasta, wśród nich m.in. „Fragment Jeleniej Góry. Baszta przy ulicy Grodzkiej”

15.06.1927 otwarte zostało „Lotnisko karkonoskie” przy ul. Łomnickiej i regularne połączenia lotnicze Wrocław – Jelenia Góra – Görlitz – Berlin

1928 założene zosatło „Hirschberger Sportverein”-„ Jeleniogórskie Towarzystwo Sportowe”

1929 działalność podjęło Archiwum Miejskie przy ul. Podwale 27

15.08.-29.09.1929 wystawa malarstwa artystów z Berlina, Drezna i Karkonoszy

12-26.06.1930 – wystawa malarstwa pejzażowego z okazji 50. Towarzystwa Karkonoskiego zorganizowana przez dra Gunthera Grundmanna (1892-1976)

07.1932 powołanie dra G. Grundmanna znawcy sztuki śląskiej na stanowisko Konserwatora Zabytków Prowincji Śląskiej

30.01.1933 objęcie władzy przez Adolfa Hitlera

1933 w Jeleniej Górze zamieszkał przy ul. Ptasiej 1 Erich Wiese (1891-1979) historyk sztuki, antykwariusz, usunięty przez hitlerowców ze stanowiska dyrektora Muzeum Śląskiego we Wrocławiu. Stworzona przez niego kolekcja pochodzących z XVIII i XIX w. obrazów ludowych malowanych na szkle znajduje się w zbiorach Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze

1934 wystawa malarstwa ”Niederschlesische Kunstvereinigung” – „Dolnośląskiego Związku Sztuki”

1934 otwarte zostało Studium Nauczycielskie w nowo wybudowanej siedzibie przy ul. Nowowiejskiej

1935 otwarte zosatało Muzeum Miejskiego w budynku Archiwum przy ul. Podwale 27. Pod koniec lat 30-tych na tej bazie stworzono instytucję „miejskich zbiorów dzieł sztuki”, których inwentarz w 1944 r. liczył 1664 eksponaty

1936 wystawa sztuki i rzemiosła w ramach „Hirschberger Heimatwoche” – „Tygodnia Ojczyźnianego”, m.in. prezentowany cykl obrazówHeinricha Weimanna (ur. 1907)

1936 galeria P. Röpke- wystawa malarstwa Georga Wichmanna (1876-1944)

1936 w Przesiece zamieszkał Hans-Christoph Kaergel (1889-1946), pisarz, przewodniczący „Schlesischen NS-Reichsschrifttumskammer”- śląskiego oddziału „Narodowo-Socjalistycznej Izby Pisarzy Rzeszy”

1938 sala posiedzeń Rady Miejskiej otrzymała wykładzinę ścian ze scenami z historii regionu wykonaną w cieplickiej Szkole Snycerskiej autorstwa Ernsta Rülke (1896-1964)

1.09.1939 wybuch II wojny światowej

09.1939 wystawa grafik karkonoskich Friedricha Iwana

1940 -1944 Kurt Aschauer (ur.1900) zostaje dyrektorem Szkoły Snycerskiej

1941 wystawa malarstwa Georga Wichmanna w galerii mieszczącej się w dawnej kaplicy p.w. NMP

05.1941 wystawa karkonoskich pejzaży Emila Frohnerta (1884-1944)

1942 wydanie siedemnastu tomów dzieł zebranych Gerharta Hauptmanna przez berlińskie wydawnictwo „Fischer-Verlag”

7.11.1942 z okazji 80. rocznicy urodzin pisarza w jeleniogórskim teatrze odbyła się uroczysta premiera sztuki G. Hauptmanna „Fuhrmann Henschel” – „Woźnica Henszel”. Nadanie Gerhartowi Hauptmannowi tytułu honorowego obywatela miasta

15.09.1943-31.03.1944 występy ewakuowanego teatru z Krefeld. W mieście znalazło schronienie wiele instytucji kultury ewakuowanych ze zniszczonych bombardowaniami regionów Niemiec. W tym czasie, ze względu na dużą odległość od baz alianckiego lotnictwa, miasto otrzymało przydomek „schronu przeciwlotniczego III Rzeszy”

1944 Ernst Rülke został mianowany dyrektorem Szkoły Snycerskiej

od 15.04.1944 występy artystów ewakuowanej z Berlina opery państwowej

lato 1944 – wiosna 1945 aresztowany został malarz Michael Uhlig (1896-1966)

9.05.1945 do miasta wkroczyły oddziały wojsk radzieckich

dr Przemysław Wiater

Kalendarium kulturalne Jeleniej Góry (1945-2008)

Pełniejsza wersja Kalendarium w katalogu do wystawy “Wokół Jeleniej Góry”.

1945

3 sierpnia przy Zarządzie Miejskim utworzony został Referat Kultury i Sztuki, którego początkowo głównym zadaniem było zabezpieczanie zabytków, instrumentów muzycznych, rejestrowanie artystów

15 sierpnia uruchomione zostało Archiwum Miejskie, którego pierwszym kierownikiem została Eugenia Triller

23 sierpnia premierą „Zemsty” Aleksandra Fredry inauguruje swoją działalność Teatr Miejski pod kierownictwem Stefani Domańskiej. W „Zemście” grają m.in. Kazimierz Dejmek i Adam Hanuszkiewicz

29 sierpnia drukiem ukazała się jednodniówka „Głos Pogranicza”, pod red. Stefana Trzcińskiego, wydana z okazji Zjazdu Przemysłowego Ziem Odzyskanych

w sierpniu ukazała się broszura autorstwa Józefa Sykulskiego pt. „Liczyrzepa zły duch Karkonoszy i Jeleniej Góry”, która uznawana jest za pierwszą polską książkę na Ziemiach Północnych i Zachodnich

odnalezione w Przesiece obrazy Jana Matejki, zrabowane przez Niemców z polskich muzeów, zabezpieczono w jeleniogórskim Muzeum, co stało się przyczyną nadania mu wkrótce nazwy Miejskie Muzeum Regionalne im. Jana Matejki

2 września uruchomione zostało kino „Lot”, 3 września kino „Marysieńka”, a 27 października kino „Tatry” (dziś „Grand”)

we wrześniu uruchomiono prywatną szkołę muzyczną założoną przez Kazimierza Koszowskiego, która funkcjonowała do października 1946 r. Jej działalność wznowiono w 1947 r.

w listopadzie ukazał się w Jeleniej Górze pierwszy numer miesięcznika „Nauka i Sztuka” pod redakcją Juliana Krzyżanowskiego i Stefana Kuczyńskiego

1946

w styczniu powstał w Jeleniej Górze Klub Literacki, a potem Oddział Dolnośląski Związku Zawodowego Literatów Polskich

w marcu ukazał się pierwszy numer wydawanego w Jeleniej Górze miesięcznika „Śląsk”, pod red. prof. Stefana Kuczyńskiego

w kwietniu zorganizowano pierwszą na Dolnym Śląsku wystawę obrazów artysty malarza Antoniego Teslara, na której zgromadzono kilkadziesiąt płócien, przedstawiających głównie Karkonosze

w maju, pod patronatem Powiatowej Rady Związków Zawodowych, powstała orkiestra symfoniczna, kierowana przez Maksymiliana Ptaszyńskiego (1899-1952)

22 września otwarto pierwszą wystawę Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków, na której znalazły się prace: Marty Augustynowiczowej, Arkadiusza Włodarczyka, Franciszka Jackowskiego (vel Franz von Jackowski) i innych

dzięki staraniom prezesa Związku Zawodowego Muzyków Maksymiliana Ptaszyńskiego powstał zespół muzyczny (30 muzyków zawodowych).

Powstało Towarzystwo Śpiewacze „Echo Jeleniogórskie”

1947

w styczniu, w budynku przy ul. 22 Lipca 10b, rozpoczęła działalność szkoła muzyczna, która w 28 stycznia 1953 r. została upaństwowiona. Dyrektorem był Mirosław Firek

8-10 maja odbył się w Jeleniej Górze Pierwszy Zjazd Pisarzy Sudeckich, w którym wzięli udział pisarze osiedleni na Dolnym Śląsku, a zwłaszcza w Jeleniej Górze i jej okolicach, m.in.: Czesław Centkiewicz, Paulina Czernicka, Jan Iwański, Stanisław Kaszycki, Jerzy Kolankowski, Teofil Kowalczyk, Edward Kozikowski, Stanisława Miłkowska-Iwańska, Wacław Mrozowski, Maria Plaskota, Nina Rydzewska, Michał Sabatowicz, Jan Sztaudynger, Paweł Szumilas, Jan Śledź i Jan Wierciński

8 czerwca udostępniono w Cieplicach zbiory biblioteki im. Jerzego Samuela Bandtkiego, stworzonej na bazie księgozbioru Schaffgotschów, liczącej ok. 70 tys. woluminów, w tym najbogatszy zbiór Silesiaków. Biblioteka organizowała m.in. wystawy (np. „Śląsk dawniej i dziś od sierpnia do września 1947 r.). Bibliotekę zlikwidowano w połowie 1948 r., a jej zbiory wywieziono do kilku ośrodków naukowych w kraju

w lipcu otwarto Muzeum Miejskie dla wycieczek zorganizowanych. Jego ekspozycje opierały się na zbiorach byłego Muzeum Riesengebirgsverein (Towarzystwa Karkonoskiego)

w sierpniu obchodzono uroczyście „Dni Karkonoszy i Jeleniej Góry”

1 września dyrektorem Teatru Miejskiego została Zuzanna Łozińska (zm. 1982), która wydobywa go z zapaści, zapraszając do współpracy Ludwika Solskiego. W jego reżyserii i z jego udziałem 9 października odbywa się premiera „Grubych ryb” M. Bałuckiego, która „elektryzuje miasto”, a publiczność masowo przybywa na spektakle

14 listopada na scenie Teatru Jeleniogórskiego, w roli Tatiany w sztuce M. Gorkiego „Mieszczanie”, zadebiutowała Krystyna Feldman (1916-2007) – wybitna aktorka teatralna i filmowa, występująca w Jeleniej Górze w latach 1947-1948, a potem związana z miastem poprzez rodzinę

wystawa artysty malarza Stanisława Kostynowicza – prezesa miejscowego Związku Plastyków spotkała się z wielkim zainteresowaniem

Zarząd Główny Związku Zawodowego Literatów Polskich powołał do życia Oddział Związku w Jeleniej Górze. Na czele oddziału stanął Edward Kozikowski, utworzono też Klub Literatów i Artystów, mający na celu krzewienie kultury literackiej i artystycznej, prezesem klubu został Teofil Kowalczyk

1948

1 lutego, przy ul. Wolności 28 (dziś ul. Bankowa) otwarto Dom Kultury Związków Zawodowych

1 lutego Związek Zawodowy Plastyków otworzył 3-letnią Szkołę Malarstwa i Rysunku, do której zapisało się 80 uczniów

pierwszą nagrodę, w wysokości 100 tys. zł, za godło Wystawy Ziem Odzyskanych zdobył miejscowy artysta-grafik Eugeniusz Pichel. Jego praca przedstawiała Światowida z głową orła polskiego i napisem Odra – Nysa.

26 marca otworzono Miejską Bibliotekę Publiczną w lokalu przy ul. Okrzei 12

3 maja prof. Stefan Górka (zm. 1950), kierownik Muzeum Miejskiego, posiadającego 46.000 eksponatów, otworzył podwoje swej placówki dla wszystkich zwiedzających

15-25 sierpnia odbyły się uroczystości 840-lecia Jeleniej Góry połączone z „Dniami Karkonoszy”

spotkania z czytelnikami odbyli m.in. Gustaw Morcinek i Kazimierz Brandys

1949

26-28 maja odbyły się obrady Polskiego Towarzystwa Historycznego, zorganizowane w pałacu Paulinum, który od 1945 r. nosił nazwę: Dom Wypoczynkowy i Pracy Twórczej Związków Zawodowych: Literatów Polskich oraz Historyków Sztuki i Kultury. Dom był też Składnicą Muzealną Ministerstwa Kultury i Sztuki, którego kierownikiem była pani Tyszkiewicz, wychowująca tu swą córkę Beatę – późniejszą aktorkę

1950

1 stycznia Muzeum Miejskie i Teatr Miejski zostają upaństwowione, przechodząc pod zarząd Ministerstwa Kultury

na początku roku zlikwidowano wszystkie księgarnie (prywatne i spółdzielcze), a ich działalność przejął nowopowstały „Dom Książki”

13 marca w sali teatru, w programie „198 lat satyry polskiej” wystąpili: Magdalena Samozwaniec, Janusz Minkiewicz, Jan Brzechwa i Stefan Wiechecki

14 i 15 z recitalem chopinowskim wystąpiła Barbara Hesse-Bukowska

11 kwietnia, po kilkumiesięcznej przerwie, wznowiło działalność Ognisko Kultury Plastycznej. Od tego momentu nie będzie to już szkoła, ale placówka skupiająca najzdolniejszych w dziedzinie plastyki robotników i chłopów

1951

powołano Klub Literacki (formalnie przy Oddziale Związku Literatów Polskich we Wrocławiu), którego prezesem została literatka Stanisława Iwańska-Miłkowska.

w maju otwarto drugi Miejski Dom Kultury (róg ul. 22 Lica – dziś ul. Piłsudskiego i Matejki). Wraz z Klubem Literackim MDK organizował „piątki literackie”

1952

17 maja przy ul. 1 Maja otwarto księgarnię „Domu Książki”, największej tego typu placówki w regionie

1 czerwca połączono teatry w Jeleniej Górze i Świdnicy w: Państwowe Teatry Dolnośląskie z siedzibą w Jeleniej Górze, którego zespół obsługiwał 52 miejscowości w województwie wrocławskim

1953

5 lipca w Cieplicach odbył się I Wojewódzki Zjazd Aktywu Oświaty, Książki i Prasy z udziałem 200 kolporterów, roznosicieli książek i bibliotekarzy; gościem honorowym był pisarz Kazimierz Brandys

12 lipca ukazał się pierwszy numer gazety zakładowej „Wspólny Cel”, wydawanej przez „Celwiskozę” do 1990 r.

1954

w dniach 16-19 czerwca odbył się XXIX Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego poświęcony postaci Oskara Kolberga oraz kulturze polskiej w Sudetach

wykruszający się zespół Teatru wzmocniła grupa 6 absolwentów warszawskiej PWST, wśród których na jeleniogórskiej scenie zadebiutowali m.in.: Wiesław Gołas jako Papkin w „Zemście” (3 września) oraz Franciszek Pieczka jako Wiśniewski w „Chwastach” J. Warmińskiego (6 listopada)

w listopadzie powstał Oddział Polskiego Towarzystwa Fotograficznego, z siedzibą przy ul. 15-go Grudnia 22 (dziś ul. Bankowa)

1955

Tadeusz Łuczak – pracownik Zarządu Łączności w Jeleniej Górze skonstruował z urządzeń radiolokacyjnych telewizor, na którym udało mu się odebrać obraz z Pragi, a w sprzyjających warunkach atmosferycznych odbierał również obraz telewizyjny z Moskwy, Kijowa, Londynu i Szwajcarii

zespół dramatyczny przy MDK, pracujący pod kier. Adolfa Sypki, wystawił „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry

9 września odbył się pierwszy koncert, powstałej w lipcu Małej Orkiestry Symfonicznej (rozwiązanej w 1960 r.), działającej pod patronatem Dolnośląskiego Towarzystwa Muzycznego, a kierowanej przez Aleksandra Szymczaka

1956

w Jeleniej Górze powstał Klub Młodej Inteligencji, planujący czynnie wpływać na atmosferę kulturalną regionu

na międzynarodowym konkursie rysunków dziecięcych w Tokio pierwsze miejsca zajęła 5-letnia Ewa Wiśniewska z Jeleniej Góry

1957

we wrześniu rozpoczął działalność Spółdzielczy Dom Kultury „Kwadrat” w budynku przy ob. ul. Bankowej 28/30

24 października uruchomiono Uniwersytet Powszechny z wydziałami: pedagogicznym i geograficznym

z początkiem listopada uruchomiono, na terenie jednostki wojskowej przy ul. Podchorążych, kino „Śnieżka” z 754 miejscami na widowni

1958

3 kwietnia ukazał się pierwszy numer tygodnika „Nowiny Jeleniogórskie”, którego Red. Naczelnym był Andrzej Lesiewski

w początkach sierpnia konkurs na hejnał Jeleniej Góry wygrał Tadeusz Natanson z Wrocławia, jego kompozycja na dwie trąbki do dziś rozbrzmiewa z wieży ratusza

31 sierpnia zainaugurowano uroczyste obchody 850-lecia Jeleniej Góry, w ramach których odbyło się szereg imprez kulturalnych i artystycznych, w tym pierwszy „Wrzesień Jeleniogórski”

22 grudnia odbyło się zebranie organizacyjne Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Jeleniogórskiej, które od 1978 r. działa jako Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry, a pierwszym jego prezesem został Jerzy Tucholski (1918-1978)

1959

w styczniu na sesji Powiatowej Rady Narodowej uchwalono tzw. „Tezy Jeleniogórskie” – czteroletni program rozwoju Ziemi Jeleniogórskiej, który w dużym stopniu obejmował też sprawy kultury. Poszczególne tezy przez cały 1958 r. były przedmiotem społecznych konsultacji

25 września powołano oficjalnie do życia Towarzystwo Klubów Robotniczych i Chłopskich, które nieformalnie funkcjonowało już od 1958 r. W ramach TKR i Ch działały kluby: „Kwadrat”, „Klakson”, „Kongo” i „Relaks” oraz „Radar” w Mysłakowicach; „Rudawy” w Janowicach Wielkich; „Pstrąg” w Podgórzynie; „Trapez” w Starej Kamienicy oraz „Kosmos” i „Gencjana” w Cieplicach Śląskich Zdrój; „Muflon” w Sobieszowie; „Pod Reglami” w Piechowicach. Dnia 27 lutego 1976 r. TKRiCh został przekształcony w Jeleniogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne

1960

14 lutego w salach SDK „Kwadrat” odbyło się otwarcie amerykańskiej fotograficznej wystawy objazdowej pt. „Rodzina Człowiecza” Karla Pavka, którą zwiedziło ok. 40 tys. osób!

4 kwietnia na scenie Teatru wystąpiła amerykańska pianistka Olegna Fuschi, uczestniczka ostatniego Konkursu Chopinowskiego.

1 września wiceminister Oświaty imię Godlewski otworzył uroczyście pierwszą w mieście Szkołę Tysiąclecia – SP nr 13 przy ul. P. Skargi.

12 listopada w gmachu Liceum Pedagogicznego przy ul. Nowowiejskiej odbyła się inauguracja roku akademickiego w punkcie konsultacyjnym Wyższej Szkoły Ekonomicznej we Wrocławiu

1961

3 maja w Klubie Księgarza otwarto wystawę dzieł Jana Matejki, pt. „Poczet królów polskich”

29 lipca w Klubie Księgarza Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, zorganizowała wystawę pt. „Dawna prasa polska”

we wrześniu w Klubie Księgarza (ul. 1 Maja 10) otwarto wystawę prac współczesnych grafików wrocławskich i wystawę ekslibrisów z terenu Jeleniej Góry

powstało Stowarzyszenie Miłośników Fotografiki Amatorskiej, którego prezesem został artysta-fotografik Emil Londzin

1962

7 stycznia w Muzeum Regionalnym otwarta została pierwsza w Jeleniej Górze wystawa prac graficznych Józefa Gielniaka (1932-1972) – wybitnego twórcy linorytu, od 1953 r. związanego z regionem jeleniogórskim

od 2 do 18 lutego w Muzeum Regionalnym otwarta była wystawa „Gobeliny ze zbiorów wawelskich” dla obejrzenia której ustawiały się długie kolejki

1963

we wrześniu po raz pierwszy przyznane zostają nagrody za najlepsze kreacje sezonu (tzw. „srebrne kluczyki”), ufundowane przez Jeleniogórskie Towarzystwo Miłośników Teatru. Laureatami zostali: Paweł Baldy i Bolesław Smela

w listopadzie, pod red. Kazimierza Wagnera, ukazał się I tom „Rocznika Jeleniogórskiego”, periodyku popularno-naukowego, wydawanego do dziś

1964

20 kwietnia w sali teatru odbył się pierwszy koncert jeleniogórskiej orkiestry symfonicznej, pod dyrekcją Stefana Strahla, który od 1963 r. kierował też szkołą muzyczną

we wrześniu kierownikiem literackim Teatru zostaje Józef Kelera, słynny teatrolog, późniejszy wieloletni redaktor naczelny pisma „Dialog”

– 19 grudnia otwarto przy pl. Ratuszowym1 Międzynarodowy Klub Prasy i Książki

1965

w maju Muzeum Regionalne, dzięki staraniom jego kierownika Zbisława Michniewicza (1909-1970), otworzyło stałą wystawę grafik Józefa Gielniaka, czynną do 1967 r.

3-10 października odbył się Przegląd Piosenki dla amatorów zorganizowany przez redakcję muzyczną Polskiego Radia i TVP Wrocław oraz miejscowy Klub „Kwadrat”, w przeglądzie wzięło udział 200 solistów, grup wokalnych i zespołów instrumentalnych z całej Polski

Muzeum Regionalne zorganizowało wystawę prac malarskich 13 jeleniogórskich amatorów zdobnictwa artystycznego, która cieszyła się dużą popularnością

ukazało się drugie, znacznie poszerzone, wydanie – przez kilka dziesięcioleci kultowego – przewodnika turystycznego pt. „Sudety Zachodnie” autorstwa Tadeusza Stecia (1925-1993) – najwybitniejszego przewodnika karkonoskiego, gawędziarza, fotografika, autora licznych publikacji krajoznawczych i popularnonaukowych

1967

w pierwszym półroczu odbył się I Przegląd Amatorskich Zespołów Artystycznych miasta i powiatu, w którym wystartowało 26 zespołów

3 maja w Pawilonie Norweskim w Cieplicach otwarto, po przenosinach z „Długiego Domu”, Muzeum Ornitologiczne, prezentując jednocześnie nową wystawę stałą poświęconą ptakom świata – opracowaną przez dyrektora placówki Alfreda Borkowskiego

w dniach 5-7 maja odbył się w Teatrze Zdrojowym w Cieplicach I Festiwal Społecznych Orkiestr Symfonicznych, którego pomysłodawcą był prof. Radomir Reszke

na początku czerwca otwarte zostało w Sobieszowie Muzeum Karkonoskiego Parku Narodowego, prezentujące w trzech salach problematykę związana z przyrodą najwyższego pasma Sudetów

15-22 października odbył się IV Ogólnopolski Przegląd Piosenki i Muzyki, określony tym razem jako „Impreza gigant”, lub „Muzyczny maraton”

1968

12 lutego uruchomiono uroczyście jeleniogórska radiostację transmitującą II program Polskiego Radia z Wrocławia

2 września 28 uczniów rozpoczęło naukę w Państwowej Szkole Muzycznej II Stopnia

14 września, premierą „Kordiana” w reż. Tadeusza Kozłowskiego, zainaugurowano I Jeleniogórskie Spotkania Teatralne

1969

16 marca w Muzeum Regionalnym otwarta została wystawa pt. „Malarstwo Młodej Polski”

status wyższej uczelni otrzymała Wyższa Oficerska Szkoła Radiotechniczna

1970

w dniach od 8 do 14 maja w Jeleniej Górze i Cieplicach występowała, w towarzystwie Jeleniogórskiej Orkiestry Symfonicznej, znakomita pianistka Halina Czerny-Stefańska

14 listopada premierą sztuki A. Osieckiej „Apetyt na czereśnie” w reż. T. Kozłowskiego w Teatrze oddano do użytku małą scenę

1971

20 lutego w Muzeum Regionalnym otwarta została wystawa prac jeleniogórskich plastyków amatorów, ukazująca 156 prac 36 autorów

19 września w Muzeum Regionalnym otwarto bardzo głośną wystawę fotograficzną „Wenus-70”

Towarzystwo Klubów Robotniczych i Chłopskich uhonorowało nagrodą specjalną za twórczość literacką dra Stanisława Bernatta (1898-1979) publicystę, podróżnika, pisarza, działacza społecznego, wybitnego marynistę, a także redaktora „Rocznika Jeleniogórskiego” w latach 1964-1970

1972

1 września Szkoła Muzyczna II stopnia uruchomiła nowy kierunek – wokalny

we wrześniu odbyły się I Jeleniogórskie Dni Muzyki Kameralnej i Organowej

18 listopada w Teatrze odbyła się premiera „Legendy” S. Wyspiańskiego w reż. Henryka Tomaszewskiego – twórcy Pantomimy Wrocławskiej

Muzeum Regionalne otworzyło stałą wystawę szkła artystycznego

1973

1 września nowym dyrektorem Teatru i jego kierownikiem artystycznym została Alina Obidniak, a kierownikiem literackim – Janusz Degler. 15 września – zainaugurowano działalność Sceny Studyjnej premierą sztuki C. Norwida „Pierścień Wielkiej Damy” w reż. G. Mrówczyńskiego

22 września Muzeum Regionalne otworzyło własną wystawę pt. „Szkło artystyczne” prezentującą jeden z największych w Polsce tego typu zbiorów, zgromadzonych przez ówczesnego dyrektora Henryka Szymczaka i kustosza Mieczysława Buczyńskiego

27 września odbyło się zebranie organizacyjne Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, które zostało przekształcone w I Walne Zebranie KTN. Wzięło w nim udział 37 osób. Pierwszym prezesem Towarzystwa wybrany został doc. Aleksander Kornak

1974

1 marca zainaugurowano działalność pierwszej w historii miasta Sali Koncertowej, mieszczącej się przy ul. 22 Lipca (obecnie ul. Piłsudskiego), której nadano imię Ludomira Różyckiego. Uroczystość zaszczyciła swą obecnością córka kompozytora Krystyna Różycka – Morawiec

3 marca w Teatrze im. C. Norwida premiera „Zemsty” i „W małym dworku” w reżyserii i scenografii Krzysztofa Pankiewicza

23 kwietnia Teatr w Jeleniej Górze otrzymał imię Cypriana Norwida, jednocześnie uroczyście obchodzono jubileusz 60-lecia pracy artystycznej Zuzanny Łozińskiej

26 kwietnia w jeleniogórskim ratuszu odbyła się ogólnowojewódzka (województwa wrocławskiego – Dolny Śląsk) inauguracja Dni Ochrony Zabytków.

1975

11 maja na Scenie Studyjnej Teatru odbyła się premiera „Przy drzwiach zamkniętych” Sartre’a w reżyserii i scenografii Krzysztofa Pankiewicza

w dniach 14-15 czerwca w klubie „Kwadrat” odbył się finał Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego Spółdzielczości Pracy

1 lipca, w związku z powstaniem województwa jeleniogórskiego, wiele jeleniogórskich instytucji kulturalnych awansowało do rangi instytucji wojewódzkich: Muzeum Regionalne awansowało do rangi Muzeum Okręgowego; Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna stała się Wojewódzką Biblioteką Publiczną

w sierpniu zawiązała się grupa „Synteza”, którą tworzyli rzeźbiarze, absolwenci cieplickiej Szkoły Rzemiosł Artystycznych: Ryszard Zając, Jerzy Kryszpin, Andrzej Krysiak, Roman Hanus, Włodzimierz Flisak Grupa istniała do 1981 r.

w dniach 24-26 października w klubie „Kwadrat” zorganizowano XI Krajowy Festiwal Piosenkarzy i Zespołów Amatorskich, w którym wzięło udział 27 zespołów

pod koniec grudnia powstało Jeleniogórskie Towarzystwo Muzyczne im. Ludomira Różyckiego, na czele którego stanął Marian Machoy

1976

w styczniu Jeleniogórska Orkiestra Symfoniczna otrzymała status Państwowej Orkiestry Symfonicznej, dyrektorem i kierownikiem artystycznym został Stefan Strahl

25 lutego w Teatrze im. C. Norwida premiera „Don Juana” Moliera w reżyserii i scenografii Krzysztofa Pankiewicza. Na przełomie kwietnia i maja spektakl pokazywany był na festiwalach w Kolumbii, Panamie i Kostaryce

1 lutego powołano Wojewódzki Dom Kultury, którego dyrektorem został Zygmunt Klementowski; powołano też Karkonoską Agencję Imprez Artystycznych (KART) z dyrektorem Romualdem Pistlem, wieloletnim i zasłużonym działaczem kulturalnym

28 lutego Towarzystwo Klubów Robotniczych i Chłopskich przekształciło się w Jeleniogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne

31 kwietnia na pl. Ratuszowym otwarto poplenerową wystawę rzeźby w drewnie, których autorami byli absolwenci cieplickiej Szkoły Rzemiosł Artystycznych

22 lipca Rada Państwa przyznała Teatrowi Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Akt dekoracji nastąpił 22 października

1977

3 stycznia w Muzeum Okręgowym otwarta została wystawa pt. „Skarby kultury ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie”

14 maja otwarta została nowa placówka kulturalna w mieście – Biuro Wystaw Artystycznych, jej dyrektorem został artysta plastyk Zbigniew Martin. Pierwszą wystawą były „Prezentacje Jeleniogórskie”, na których pokazano przegląd twórczości plastycznej aktualnych członków miejscowego oddziału ZPAP

Przedsiębiorstwo Państwowe „Desa”, zajmujące się handlem dziełami sztuki, otworzyło w mieście swoją placówkę

25 czerwca nastąpiło połączenie Państwowych Szkół Muzycznych I i II stopnia w jedną instytucję: Państwową Szkołę Muzyczną I i II stopnia im. S. Moniuszki

2 lipca odbyła się premiera „Życia człowieka” Andrejewa, pierwszy z dziewięciu spektakli zrealizowanych przez Krystiana Lupę w jeleniogórskim Teatrze

przy Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego powołano plastyka wojewódzkiego, którym została art. plastyk Lidia Śniatycka-Olszewską (1934-2007) – m.in. autorkę kolorystyki jeleniogórskiego rynku

we wrześniu w sali Kina „Tatry” rozpoczął działalność DKF „Klaps” Wojewódzkiego Domu Kultury

w Muzeum Regionalnym otwarcie pokonkursowej wystawy pt. I Ogólnopolski Konkurs Graficzny im. J. Gielniaka

1 października przy JTSK powołano do życia Teatr Animacji ( siedziba przy ul. Drzymały), którego założycielem był Andrzej Dziedziul. Tego też dnia w „Gencjanie” odbyła się pierwsza premiera:„Kto się boi Królowej Śniegu?” w reż. A. Dziedziula

12 października w Teatrze im. C. Norwida na Scenie Studyjnej odbyła się premiera sztuki S. Grochowiaka „Z głębokiej otchłani wołam” w reż. Mikołaja Grabowskiego

1978

14 stycznia w Muzeum Okręgowym otwarta została wystawa pt. „Tadeusz Makowski – malarstwo”

w „Baszcie Grodzkiej” otwarto Dom Związków Twórczych, gdzie swoje miejsce znalazła m.in. Pracownia Sztuk Plastycznych

19 lutego w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera sztuki Witkacego „Nadobnisie i koczkodany” w reżyserii i scenografii Krystiana Lupy

w dniach 2-5 marca w Teatrze im. C. Norwida odbyła się ogólnopolska sesja poświęcona twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza. W hollu Teatru otwarto wystawę „Witkacy na świecie”

w kwietniu w Jeleniej Górze odbył się Ogólnopolski Przegląd Zespołów Artystycznych Wojsk Ochrony Pogranicza z udziałem 13 grup estradowych i wokalno-instrumentalnych

w dniach 5-11 listopada odbył się pierwszy „Festiwal Muzyki Polskiej i Europejskiej” – początkowo jako „Dni Muzyki Polskiej”, które organizowany był do 1990 r.

1979

10 lutego na scenie studyjnej Teatru odbyła się premiera spektaklu pt. „Przeźroczysty pokój” w reż. Krystiana Lupy, a 10 maja – „Protesilasa i Laodamii” Wyspiańskiego w reż. Henryka Tomaszewskiego

5 maja w BWA nastąpiła inauguracja „II Prezentacji Jeleniogórskich”, na których ukazano dorobek miejscowego środowiska artystów plastyków

10 maja w klubie „Gencjana” otwarto Wojewódzki Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej, zorganizowany przez WDK

od 28 czerwca do 29 lipca odbyły się VII Jeleniogórskie Dni Muzyki Kameralnej i Organowej

30 czerwca w Muzeum Okręgowym otwarta została wystawa pt. „Kształty widzenia – kształty wyobraźni”, prezentująca twórczość najwybitniejszych współczesnych polskich artystów plastyków: W. Hasiora, T. Kantora, A. Kobzdeja, M. Abakanowicz i innych

3 listopada w Teatrze odbyła się premiera sztuki Stanisława Przybyszewskiego pt. „Matka” w reżyserii Krystiana Lupy

od 8 do 11 listopada w klubie „Gencjana” odbywał się Krajowy Festiwal Zespołów Amatorskich „Muza – 79”, organizowany przez WDK, w którym udział wzięło 29 zespołów

30 listopada w Teatrze odbyła się premiera spektaklu Jana Pietrzaka pt. „Znowu kabaret”

na początku grudnia w BWA otwarta została Ogólnopolska Wystawa Współczesnej Tkaniny Artystycznej

28 grudnia w Teatrze miała miejsce premiera sztuki S. Mrożka „Policjanci: w reż. A. Obidniak

1980

15 marca w Muzeum Okręgowym otwarto wystawę pt. „Nikifor Krynicki”

18 kwietnia, występem Zespołu Reprezentacyjnego Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Teatrze, zainaugurowano Dni Kultury Radzieckiej w województwie jeleniogórskim.

22 kwietnia w Muzeum Okręgowym otwarto wystawę szkła artystycznego Henryka Albina Tomaszewskiego

w połowie czerwca w Teatrze występował światowej sławy Odin Theater z Danii, prezentując swoje słynne przedstawienia: „Milion” i „Prochy Brechta”

w sierpniu Jeleniogórskie Towarzystwo Fotograficzne i WDK zorganizowały I Ogólnopolskie Biennale Fotografii Górskiej, na które napłynęło 450 prac od 75 autorów. Pierwszą nagrodę zdobył Bogdan Jankowski z Wrocławia. Wystawę pokazano w Muzeum Okręgowym

we wrześniu galeria BWA pokazała obrazy Józefa Szajny

1981

9 stycznia w BWA wystawiono 11 obrazów Stanisława (Filipa) Filipczuka, do których ilustrację muzyczną stanowiły dźwięki „Pasji” Pendereckiego

12 lutego Wojewoda Jeleniogórski podpisał akt o utworzeniu Państwowego Teatru Animacji. Dyrektorem Teatru został Janusz Ryl – Krystianowski. Od następnego roku Teatr przejął lokal klubu „Kosmos” przy ul. Wolności na swoją siedzibę

w połowie marca przyznano nagrody w dolnośląskim konkursie na najpopularniejszego aktorów. Z aktorów jeleniogórskich „Złotą iglicę” zdobył Jan Bogusz, srebrną – Ryszard Wojnarowski, a brązową Edward Kalisz

23 marca w Baszcie Grodzkiej powołano do życia Jeleniogórski Klub Literacki, którego pierwszym prezesem został dr med. Jerzy Kolankowski (1915-2001) – nie tylko literat, ale i malarz, taternik i działacz kultury. Patronat nad Klubem objęło Jeleniogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne

11 maja w Muzeum Okręgowym otwarto wystawę pt. „Grafika Leona Wyczółkowskiego”

od 26 czerwca do 5 lipca trwały IX Jeleniogórskie Dni Muzyki Kameralnej, które rozpoczął koncert Kwartetu Smyczkowego Łazienek Królewskich

na początku lipca ukazał się próbny numer tygodnia „Odrodzenie” – organu NSZZ „Solidarność”. Tygodnik ukazywał się do 13 grudnia 1981 r.

2 września występ chóru kameralnego moskiewskiego konserwatorium rozpoczął III Festiwal Muzyki Polskiej, a jednocześnie zainaugurował obchodu „Września Jeleniogórskiego”

19 września spektaklem „Powrót Odysa” S. Wyspiańskiego, na deskach Teru im. Norwida, Teatr Stary z Krakowa zainaugurował XII Jeleniogórskie Spotkania Teatralne, na których w ciągu 9 dni wystąpiło 8 zespołów teatralnych z całego kraju, prezentując 25 spektakli

6 października zainaugurowała działalność Galeria Sztuki Współczesnej „Uzdrowiska Cieplice” – będąca filią BWA. Na początku zaprezentowano tam dorobek ogólnopolskich plenerów tkackich odbywających się w Kowarch w latach 1979 i 1980

powstała grupa twórcza „Zadra” działająca do 1983 r. w składzie: M. Błachut, D. Miliński, M. Lercher, J. Lipiński, J. Moniatowicz, R. Pajączek, R. Wieżan-Siemieńska, W. Sierka, R. Tyszkiewicz, J. Kryszpin, R. Zając

20 listopada powołano Oddział Karkonoski Związku Polskich Artystów Fotografików, ( Tomasz Olszewski, Jan Kotlarski, Jerzy Wiklendt), którego kierownikiem został Jan Kotlarski

1982

23 kwietnia koncertowała Polska Orkiestra Kameralna pod batutą Jerzego Maksymiuka.

na początku maja w cieplickiej Galerii BWA otwarta została wystawa obrazów jeleniogórskiej artystki Róży Farbisz – Kijankowej. Od 15 maja prezentowano tu prace miejscowej grupy plastycznej „Zadra”

15 maja w BWA otwarta została niezwykle interesująca wystawa pt. „Koloryści polscy”, prezentująca ponad 30 obrazów najwybitniejszych malarzy okresu koloryzmu, wypożyczonych z Muzeum Narodowego w Poznaniu

12 czerwca odbył się oficjalny występ promocyjny (istniejącego od 2 lat) Jeleniogórskiego Chóru Chłopięco-Męskiego, który został bardzo wysoko oceniony przez ekspertów

w dniach 10-12 września zorganizowano występy kilkunastu czołowych polskich zespołów rockowych w wielkiej imprezie pod nazwą „Kart-Rock’82”, na którą przybyły rzesze fanów z całej Polski

30 października Jeleniogórski Chór Chłopięco– Męski pod dyrekcją Franciszka Koscha wykonał po raz pierwszy Reguiem d-moll W. A. Mozarta wspólnie z Państwową Orkiestrą Symfoniczną w Jeleniej Górze

1983

– w marcu Jeleniogórski Chór Chłopięco–Męski zdobył IV miejsce na Międzynarodowym Konkursie Chórów Dziecięcych w Nantes (Francja), w kategorii chórów chłopięco-męskich

w maju dotychczasowy „Informator kulturalny i turystyczny”, wydawany przez Wojewódzki Dom Kultury w Jeleniej Górze, przybrał miano „Karkonosze” i stał się miesięcznikiem kulturalno-turystycznym, który z czasem znalazł wielu czytelników w całym kraju

od 23 sierpnia do 10 września trwał I Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, zorganizowany przez Teatr im. Norwida. Wzięło w nim udział 31 zespołów teatralnych z 11 krajów Europy, Ameryki i Azji

od 25 sierpnia do 2 września odbywał się I Ogólnopolski Plener Plastyczny „Cieplice 1983”. Uczestniczyło w nim 13 malarzy i rzeźbiarzy

11 wrześniu Teatr wznowił (po dwóch latach) Jeleniogórskie Spotkania Teatralne (13 edycja). Na inaugurację Teatr im. S. Petöfiego wystawił „Iwonę, księżniczkę Burgunda” w reż. K. Lupy

w październiku w BWA czynna była wystawa pt. „Obszary koncentrujące” autorstwa Jana Berdyszaka z Poznania

18 i 19 listopada, z okazji 20-lecia istnienia Jeleniogórska Orkiestra Symfoniczna przygotowała jubileuszowe koncerty m.in. z udziałem zespołu „Cantores Minores Wratislaviensis”

1984

21 i 22 stycznia w Teatrze im. Norwida odbył się, organizowany przez WDK, I Wojewódzki Przegląd Zespołów Kolędniczych z udziałem 11 grup. Inicjatorem i wieloletnim organizatorem przeglądów był Henryk Dumin

od stycznia do marca w galerii BWA czynna była wystawa rysunków Alfonsa Mazurkiewicza

w kwietniu Teatr im. C. Norwida pokazywał w Paryżu „Pragmatystów” w reż. Krystiana Lupy i „Fedrę” w reż. Jean-Marie Pradier’a

16 maja, występem Polskiej Orkiestry Kameralnej pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka, rozpoczął się cykl imprez kulturalnych „Wiosna Cieplicka 1984”

na przełomie maja i czerwca galeria BWA zaprezentowała fotografie Włodzimierza Puchalskiego

na przełomie czerwca i lipca w galerii BWA pokazano plakaty i ilustracje autorstwa Edwarda Lutczyna

12 października w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera „Zemsty” w reż. Stefanii Domańskiej, inaugurująca jubileuszowy, czterdziesty sezon teatralny w mieście

w grudniu w galerii BWA można było oglądać malarstwo Kiejstuta Bereźnickiego

1985

na przełomie lipca i sierpnia galeria BWA wystawiła prace malarskie Franciszka Maśluszczaka

na przełomie października i listopada galeria BWA wystawiła rzeźby Stanisława Słoniny

1986

17 stycznia w Muzeum Okręgowym otwarta została wystawa pt. „Nowożytne malarstwo śląskie”

w lutym jeleniogórzanin Grzegorz Pakulski otrzymał Grand Prix na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich w Oświęcimiu za film pt. „Dzwon”.

w kwietniu Alina Obidniak – dyrektor Teatru im. Norwida, został laureatką Nagrody Prasy Dolnośląskiej „za twórczą działalność w dziedzinie teatru”

6 kwietnia odbyła się premiera „Macieja Korbowy i Bellatrix” Witkacego – ostatnie z przedstawień zrealizowanych w Jeleniej Górze przez Krystiana Lupę

1987

w lutym w budynku Wojewódzkiego Domu Kultury oddano do użytku salę widowiskową na 350 miejsc, w której po długiej przerwie wznowił działalność Dyskusyjny Klub Filmowy „Klaps”.

w marcu, w Telewizyjnym Festiwalu Widowisk Lalkowych drugą nagrodę (pierwszej nie przyznano) za sztukę „Jaś i Małgosia” wg J. Brzechwy, w reż. Janusza Ryl-Krystianowskiego zdobył Państwowy Teatr Animacji.

w kwietniu Wojewódzki Dom Kultury zorganizował po raz pierwszy przegląd teatrów amatorskich „Prezentacje Teatralne 87”, w których wzięło udział 26 zespołów

w kwietniu w PTA odbyła się premiera spektaklu „Koziołek Matołek” w reż. Z. Reya, które to przedstawienie zdobyło 4 nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu

w maju prof. Aleksander Krawczuk – Minister Kultury otworzył uroczyście Miejski Ośrodek Kultury, który rozpoczął działalność w wyremontowanym budynku przy ul. 1 Maja 60. Dyrektorem Ośrodka został Jerzy Karmiński

na początku września otwarto na Zabobrzu Osiedlowy Dom Kultury, którego dyrektorem została Maria Lach

we wrześniu Ryszard Wojnarowski w Teatrze Animacji przedstawił monodram pt. „Uwiedziony” J. Przybory, w reż. A. Kempy

1988

w marcu Teatr im. C. Norwida wystawił aż trzy premiery: (2.03.) spektakl dla dzieci „Wielkoludy”, (12.03.) „Panna Julia” A. Strindberga i (26.03.) „Sen nocy letniej” W. Szekspira

w kwietniu w BWA , kierowanym od tego roku przez Janinę Hobgarską, swoje prace wystawiał Edward Dwurnik

16 września w Muzeum Okręgowym otwarta została wystawa retrospektywna prac fotograficznych Jana Korpala (1916-1977) – artysty związanego z regionem jeleniogórskim od 1945 r. Wystawa towarzyszyła V Biennale Fotografii Górskiej

w listopadzie MOK zorganizował pierwszy Przegląd Zespołów Bluesowych BLUESFEST (ostatni odbył się w 1992 r.)

1989

w maju Państwowy Teatr Animacji otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki w III Ogólnopolskim Spotkaniu Teatrów Lalkowych w Białymstoku

w maju odbyły się Dni Kultury Hiszpańskiej organizowane przez WDK i Ambasadę Królestwa Hiszpanii, w ramach których pokazano filmy Carlosa Saury, odbyły się koncerty grupy folklorystycznej, wystawy grafiki i fotografii artystów hiszpańskich, jak również koncert M.E. Guzman Blanco z jeleniogórską Orkiestrą Symfoniczną. Zdaniem Carlosa Marrodana Casasa z Ambasady Hiszpańskiej była to największa prezentacja kultury hiszpańskiej w Polsce

w czerwcu na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Amatorskich w Duisburgu złoty medal i puchar zdobył film „Na uwięzi” Tomasza Kloczkowskiego z klubu filmowego „MIM” przy MOK w Jeleniej Górze

12 i 13 sierpnia MOK zorganizował festiwal muzyczny pod nazwą „Gitarą i piórem”, zlokalizowany w Borowicach i kontynuowany tam przez kolejne lata

rozpoczęła działalność Państwowa Filharmonia im. L. Różyckiego

1990

przez cały luty przed galerią BWA ustawiała się długa kolejka chętnych do oglądania rysunków satyrycznych Andrzeja Mleczki

w marcu, nakładem Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego, ukazała się monografia historyczna miasta, zbiorowe opracowanie pod red. prof. Z. Kwaśnego

w czerwcu Henryk Tomaszewski zadebiutował jako reżyser w teatrze lalkowym. Pokazał „Marionetki” Ericha von Kleista w Teatrze Animacji

w listopadzie odbyły się próbne emisje lokalnej rozgłośni radiowej MOK – Radia Jelenia Góra (działającego do 31 marca 1993 r.)

2 maja wyemitowany został pierwszy program lokalnej Telewizji Jelenia Góra, wyprodukowany przez Jeleniogórskie Stowarzyszenie Telewizyjne „Test”

29 września 30-lecie pracy artystycznej obchodził znany aktor Ryszard Wojnarowski

21 listopada powołano Regionalne Centrum Kultury, jako kontynuatora działalności WDK, jego dyrektorem został Janusz Nagórny.

1991

28 lutego w BWA otwarta została wystawa prac fotograficznych i malarskich Zdzisława Beksińskiego

21 września na Górze Szybowcowej odbył się wielki koncert plenerowy, zorganizowany przez MOK, pt. „Jesień idzie – nie ma na to rady”. W koncercie wystąpiło 48 wykonawców i zespołów, a oglądało go 10 tyś.widzów. Koncert był transmitowany przez Polskie Radio i TVP

w listopadzie, w Teatrze im. C. Norwida, odbyła się premiera spektaklu „Cinema. Rewia pułapek”, którego współautorem był Zbigniew Szumski, późniejszy założyciel i dyrektor Teatru Cinema

1992

– w marcu, na XIII Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, II miejsce zajęła Jadwiga Kuta

w dniach 28-31 maja w Sali Kameralnej MOK odbywał się pierwszy Festiwal Sztuki Młodych BOMBART

5 czerwca rozpoczął się I Festiwal Muzyki Wiedeńskiej „Od Lennera do Lehara” zorganizowany przez jeleniogórską Filharmonię – kierowaną od 1990 r. przez Zuzannę Dziedzic

1 sierpnia rozpoczął się X Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, na który przyjechało 26 grup teatralnych z 7 krajów. Premierowy spektakl „Słońce- księżyc- gwiazdy” w reż. Andrzeja Balla na Festiwalu pokazał jeleniogórski Teatr Animacji

26 września na Górze Szybowcowej odbył się koncert pt. „Nocne czekanie na UFO”, zorganizowany przez Miejski Ośrodek Kultury z inicjatywy jego dyrektora Jerzego Karmińskiego

w październiku w Szkole Podstawowej Nr2 „Teatr Nasz” rozpoczął prezentację cyklu spektakli pt. „Misja” a w listopadzie „Historię prawdziwą” pokazał w

ZSMech.”Mechanik” inaugurując szkolny sezon teatralny.

1993

19 lutego w Muzeum Okręgowym otwarto wystawę pt. „Wspólne dziedzictwo”, ukazującą materiały dotyczące Carla i Gerharta Hauptmannów oraz grafiki Ericha Fuchsa i Wlastimila Hofmana

w lutym w Filharmonii przy współpracy z Akademią Muzyczną w Warszawie, zainaugurowano Ogólnopolski Festiwal „Gwiazdy promują”, który odbywa się corocznie. Na festiwalu najbardziej znani polscy muzycy prezentują swoich najzdolniejszych uczniów.

w lutym rozpoczęło działalność „Muzyczne Radio” Jelenia Góra, które przez pierwsze lata nadawało z Góry Szybowcowej

3 kwietnia odbyła się premiera widowiska Teatru Animacji pt. „Szafa” w reż. A. Balla. Widowisko to następnego roku zdobyło nagrody na Festiwalu „Kontrapunkt” w Szczecinie i Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalkowych w Chorwacji

27 maja, pod długiej przerwie, Wojewódzka Biblioteka Publiczna wróciła do swojej starej, wyremontowanej, siedziby przy ul. Bankowej 27 i wznowiła normalną działalność

przez lipiec i sierpień w BWA można było oglądać rysunki i obiekty Henryka Wańka

pierwsze działania rzeźbiarskie w przestrzeni miejskiej Jeleniej Góry podjęli: Tomasz Sikorski pracą pt. „Hortus Hermeticus” (ul. M. Konopnickiej) i Zbigniew Frączkiewicz instalacją „Rząd kolorowych głazów” na pl. Ratuszowym

1994

26 lutego w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera „Poskromienia złośnicy”

W. Szekspira w reżyserii Jurija Krasowskiego, która stała się wydarzeniem sezonu artystycznego

20 października – wystawą Małe Formy Tkackie – otworzyła swoje podwoje w nowej siedzibie, przy ul. Długiej 1, Galeria Sztuki BWA

11 listopada w Teatrze odbyła się niezwykła premiera – wystawiono operę

S. Moniuszki „Widma” przy współpracy jeleniogórskiej Filharmonii oraz Opery Państwowej we Wrocławiu

– w grudniu film pt. „Agnieszka” zrealizowany przez młodzież w ODK otrzymał puchar Dyrektora Departamentu Upowszechniania Kultury MKiS na Ogólnopolskim

Festiwalu Filmów Dziecięcych w Rymanowie Zdroju.

1995

21 stycznia w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera sztuki Tadeusza Różewicza pt. „Stara kobieta wysiaduje” w reżyserii Andrzeja Bubienia. W roli głównej wystąpiła Irmina Babińska. Scenografia i kostiumy do tego przedstawienia, projektu Elżbiety Terlikowskiej, zdobyły nagrody na międzynarodowych konkursach w Pradze i Belgradzie. Spektakl nagrodzonego także w Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (wyróżnienie za reżyserię, wyróżnienie za rolę Kelnera Młodego dla Piotra Konieczyńskiego oraz nagroda za rolę tytułową dla Irminy Babińskiej)

w marcu Grand Prix XVI Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu zdobył jeleniogórski aktor kabaretowy Jacek Ziobro

16 maja w Kościele Garnizonowym odbył się koncert pt. „Nieszpory Ludźmierskie” z muzyką J. Kantego – Pawluśkiewicza, w którym wystąpili Hanna Banaszak, Beata Rybotycka, Elżbieta Towarnicka, Grzegorz Turnau i Zbigniew Wodecki wraz z chórem Politechniki Wrocławskiej i jeleniogórską Filharmonią. Koncert został owacyjne przyjęty przez bardzo liczną publiczność

24 września na pl. Ratuszowym odbył się koncert krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”, który obejrzało tysiące widzów

Podczas XIII edycji MFTU, wystąpiła grupa „Plasticiens Volantes” z Tuluzy pokazująca największe widowisko przestrzenne w historii festiwali. Organizatorem było RCK pod kierownictwem Janusza Nagórnego( podobnie jak edycji XIV i XV)

w połowie listopada Alina Obidniak została laureatką nagrody Kobiety Europy

w grudniu przedstawieniem „Ba-rock w trampkach”, w reż. H. Magdeczko-Capote, rozpoczął swoją działalność Teatr „Maska” (jako scena profesjonalna przy ODK), który tworzyli: Honorata Magdeczko-Capote, Andrzej Ball, Andrzej Kempa, Krzysztof Rogacewicz, Ryszard Wojnarowski, Paweł Sikora, Marek Oleksy

1996

w maju, w Kościele p.w Św. Wojciecha odbyła się premiera „Dziadów” A. Mickiewicza w reż. A. Kempy, w wykonaniu Teatru „Maska”

w czerwcu w BWA czynna była wystawa fotograficzna prac Luisa Gonzalesa Palmy z Gwatemali – jednego z najbardziej znanych fotografów latynoamerykańskich

w czerwcu odbyły się I Dni Sobieszowa, cykl imprez kulturalnych organizowanych przez MDK „Muflon”

w czerwcu Teatr im. C. Norwida zorganizował międzynarodową sesję naukową poświęconą twórczości Gerharta Hauptmanna

30 czerwca Teatr Animacji zaprezentował widowisko plenerowe pt. „Z Życia Smoków, Sceny Uliczne Nie Tylko Dla Dorosłych” według pomysłu i w reż. Bogdana Nauki, w scenografii Edwarda Lutczyna i z muzyką Agima Dżeljilji. Spektakl, pokazywany tylko w miesiącach letnich, zagrano rekordową ilość razy – do maja 2002 aż 225 przedstawień

w sierpniu, w BWA otwarto pośmiertną wystawę wybitnego artysty szkła Witolda Turkiewicza (1926-1993), na której pokazano: szkło artystyczne, rysunki i grafikę

13 września w Kościele Garnizonowym odbył się niecodzienny koncert muzyki Johannesa Brahmsa w wykonaniu jeleniogórskiej Filharmonii pod dyrekcją Tomasza Bugaja, Chóru Kameralnego Wrocławskiej Filharmonii a przede wszystkim światowej sławy wokalistki – Jadwigi Rappe

„Bliżej fotografii” – to tytuł zbiorowej wystawy tzw. ”fotografii czystej”, otwartej we wrześniu w BWA, w której udział wzięło 24 artystów

w listopadzie, w ODK zorganizowano po raz pierwszy Międzynarodowy Festiwal Filmowy “Zoom- Zbliżenia”, który funkcjonuje nadal i cieszy się dużym zainteresowaniem

15 grudnia w Muzeum Okręgowym otwarto wystawę pt. „200 lat prasy w Kotlinie Jeleniogórskiej”, zorganizowaną przy współpracy miejscowego Archiwum Państwowego. Z inicjatywy dyrektora Muzeum Stanisława Firszta ukazał się zerowy numer pisma kulturalnego „Skarbiec Ducha Gór”, który jako kwartalnik wydawany był do listopada 2008 r.

1997

w lutym w BWA zaprezentowano wystawę „20 lat Galerii Sztuki Biura Wystaw Artystycznych w Jeleniej Górze”

w kwietniu ukazał się – po 18 latach – „Trzeci Almanach Jeleniogórski”, prezentujący wiersze i opowiadania literatów skupionych w Klubie Literackim działającym przy Jeleniogórskim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym

w kwietniu Państwowy Teatr Animacji obchodził 20-lecie swojej działalności.

w kwietniu rosyjski reżyser Sergiej Fiedotow przygotował w Teatrze im. C. Norwida „Ożenek” Gogola

18 maja w Teatrze Zdrojowym odbyła się inauguracja „Wiosny Cieplickiej”, w czasie której odbył się koncert laureatów pierwszej edycji Spotkań z Piosenką Lwowską i Kresową „Ta joj”, organizowanych przez ODK do dziś

8 czerwca na pl. Ratuszowym odbył się koncert rockowy legendarnego zespołu Maanam, na który przyszło tysiące fanów

w czerwcu grupa teatralna „Rrym” z ODK otrzymała Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Dzieci i Młodzieży Baltic-Satelid w Sejnach za spektakl pt. „Na razie bez tytułu” w reż. Jarosława Gromadzkiego

5 września po długotrwałym remoncie, uruchomiono kino „Grand” – pierwsze prywatne na Dolnym Śląsku, które wcześniej nosiło nazwę „Tatry”

4 października 500-setną premierą, którą była „Komedia pasterska” według Morsztyna w reż. Adama Hanuszkiewicza, Teatr im. C. Norwida zainaugurował XXVII Jeleniogórskie Spotkania Teatralne

w listopadzie w Miejskim Ośrodku Kultury odbyły się pierwsze Zaduszki Poetyckie poświęcone twórczości powojennych poetów, pieśniarzy, bardów. Inicjatorką imprezy była Maria Szubart. Zaduszki są kontynuowane do dziś

w grudniu Przemysław Lasak pokazał w galerii BWA wystawę rzeźb ceramicznych pt. „Najemnicy”

Nagrodę Miasta Jeleniej Góry otrzymał Mieczysław Buczyński (1941-2004) – kustosz Muzeum Okręgowego, współtwórca kolekcji szkła artystycznego, a odznakę Zasłużony dla Miasta – Bogdan Dominik, wieloletni kierownik muzyczny Teatru im. C. Norwida

1998

27 marca na Dużej Scenie Teatru im. C. Norwida odbyła się premiera „Dziadów” w reż. Grzegorza Mrówczyńskiego, z muzyką Jana A.P. Kaczmarka. Pierwszy raz w Jeleniej Górze wystawiono wszystkie części dramatu Mickiewicza

w marcu w Galerii BWA pokazywana była wystawa pt. „Fotografia Ameryki Łacińskiej”, zorganizowana wspólnie z galerią „Image” w Aarhus w Danii

także w marcu, w galerii „Korytarz” Regionalnego Centrum Kultury pokazano fotografie Evy Rubinstein

12 kwietnia na pl. Ratuszowym odbyła się premiera spektaklu Teatru Animacji pt. „Legendy Zamku Chojnik Epos Rycerski Niezwykle Komiczny” w reż. Bogdana Nauki, ze scenografią Edwarda Lutczyna i muzyką Jana Walczyńskiego

w maju w Teatrze im. C. Norwida odbyła się sesja naukowa poświęcona twórczości Adama Mickiewicza

w czerwcu Osiedlowy Dom Kultury został nominowany do wyróżnienia Dolnośląskim Kluczem Sukcesu za 1997 rok w kategorii dla najlepszego ośrodka kultury i biblioteki

5 września koncertem E. Towarnickiej i J. Kantego – Pawluśkiewicza uświetniono odbudowe i nową lokalizację osiemnastowiecznej Bramy Wojanowskiej, która z ul. Obrońców Pokoju przeniesiona została na ul. M. Konopnickiej

od 14 do 20 września w Kościele Garnizonowym odbywały się koncerty I Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej, zorganizowanego wspólnie przez Państwową Filharmonię im. L. Różyckiego i Parafię Podwyższenia Krzyża Świętego. Dyrektorem artystycznym Festiwalu był Andrzej Chorosiński.

w październiku czeski reżyser Andrej Krob wystawił w Teatrze im. C. Norwida „Audiencję. Wernisaż” Václava Havla – spektakl grany potem m.in. w Pradze przed autorem – wówczas Prezydentem Republiki Czeskiej

1999

w styczniu Teatr im. C. Norwida zaprezentował musical na podstawie „Moralności pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej w reż. Adama Hanuszkiewicza

3 lutego w BWA pokazano wystawę Tadeusza Brzozowskiego (1918-1987) zawierającą obrazy i rysunki z kolekcji Rodziny

5 lutego w siedzibie Muzeum Okręgowego otwarto, przygotowaną wspólnie z Muzeum Narodowym we Wrocławiu wystawę 300 prac Ericha Fuchsa (1890-1983), grafika i malarza ukazującego w swych pracach Śląsk, a zwłaszcza Karkonosze

21 kwietnia otwarto w BWA wystawę pt. „Śpiewające pokoje” Izabeli Gustowskiej – jednej z najwybitniejszych artystek sztuki video

w czerwcu grupa teatralna „Rrym” z ODK otrzymała Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Dzieci i Młodzieży Baltic-Satelid w Sejnach za spektakl pt.” Co ja tu robię” w reż. J. Gromadzkiego

22 maja w salach BWA i Muzeum Okręgowego otwarta została wystawa pt. „Wspaniały krajobraz. Artyści i kolonie artystyczne w Karkonoszach w XX wieku”, prezentująca działalność i dorobek twórców skupionych w dawnych koloniach artystycznych w Karkonoszach, jak i twórczość współczesnych artystów zamieszkałych w Kotlinie Jeleniogórskiej

5 sierpnia na pl. Ratuszowym, w specjalnym namiocie, Teatr Animacji zaprezentował spektakl pt. „Wielki Teatr Legend Karkonoszy”, w reż. Bogdana Nauki, scenografii Lewana Mantidze i z muzyką Agima Dżeljilji. Spektakl grany był w tym miejscu także w 2000 r.

w połowie września jeleniogórska Filharmonia otrzymała oficjalnie nową nazwę: „Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze”

we wrześniu przy ul. Kochanowskiego koło I Liceum Ogólnokształcącego, z inicjatywy A. Łagody i RCK, odsłonięto pomnik „Don Kichota” autorstwa Vahana Bego. Odsłonięcie pomnika było częścią programu kolejnych „Dni Hiszpańskich”.

we wrześniu wystawę twórczości Jana Dobkowskiego pokazano w BWA

20 listopada w Filharmonii rozpoczął się I Ogólnopolski Konkurs Chopinowski dla Dzieci, w którym wzięło udział 43 pianistów z całego kraju

1 grudnia Jeleniogórski Teatr Animacji przejął budynek Teatru Zdrojowego

18 grudnia w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera „Braci Karamazow” Fiodora Dostojewskiego w reż. Wiktora Terelia z Petersburga, ze scenografią Lewana Mantidze z Gruzji

Nagrodę Miasta Jeleniej Góry otrzymała Maria Lach, zasłużona animatorka kultury, kierownik klubu „Klakson” oraz dyrektor ODK na Zabobrzu

2000

w styczniu w BWA eksponowano plakaty Rafała Olbińskiego – światowej sławy plakacisty, malarza i ilustratora, od 1981 r. mieszkającego w USA

w maju, działający przy MDK zespół muzyki dawnej „Pro Musica Antiqua” zdobył Grand Prix na III Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Rodzinnej w Tczewie

24 maja Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry odsłoniło w Cieplicach przy pl. Piastowskim 31 tablicę pamiątkową upamiętniającą powstanie w tym budynku w 1849 r. pierwszego polskiego przewodnika górskiego pt. „Warmbrunn i okolice jego…”, który wydano w 1850 r. we Wrocławiu. Odsłonięcie tablicy połączone zostało z promocją reedycji przewodnika i sesją popularnonaukową na temat cieplickiego zdroju, w Muzeum Przyrodniczym

27 maja Teatr Animacji zaprezentował w Cieplicach muzyczne widowisko plenerowe pt. „Aqua Sanitata” w reż. Bogdana Nauki, ze scenografią Lewana Mantidze i muzyką Agima Dżeljilji. Spektakl opowiadał o kuracji królowej Marysieńki w Cieplicach, w 1687 r.

18 czerwca Muzeum Okręgowe zorganizowało I Karkonoską Giełdę Kolekcjonerską (odbywaną do dziś) połączoną z otwarciem wystawy „Pocztówka karkonoska”, na której zaprezentowano prawie 2 tys. kart pocztowych z lat 1880-1980

2 września podczas inauguracji „Września Jeleniogórskiego” Jeleniogórski Teatr Animacji wraz z grupą „Pławna 9” zaprezentowali na pl. Ratuszowym spektakl pt. „Zaślubiny Rzepióra”, autorstwa Bogdana Nauki i Dariusza Milińskiego

14 września w Muzeum Okręgowym odbył się wernisaż jubileuszowej wystawy malarstwa Tadeusza Kaczmarka

28 września na pl. Ratuszowym odbył się I Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych

29 września odbył się wernisaż polsko- czesko- niemieckiej wystawy pt. „Wokół Wielkiej Góry”, zorganizowanej przez BWA(współczesne przedstawienia pejzażu wokół Śnieżki) i Muzeum Okręgowe( prace historyczne).

w październiku na Scenie Studyjnej Teatru Piotr Kruszczyński wyreżyserował „Królową i Szekspira” Esther Vilar z Irminą Babińską w roli głównej

Nagrodę Miasta Jeleniej Góry w dziedzinie kultury i sztuki otrzymała Janina Hobgarska, dyrektorka BWA

2001

19 stycznia w Teatrze im. C. Norwida odbyła się Noworoczna Gala Operowa pt. „Viva Verdi”, przygotowana przez Filharmonię Dolnośląską; natomiast na Dużej Scenie Maja Kleczewska przygotowała „Elektrę” Hugo von Hofmannsthala

w kwietniu w galerii BWA prezentowano prace malarskie Łukasza Korolkiewicza

16-20 maja, z inicjatywy Tadeusza Erolla Kosińskiego, odbył się Festiwal Muzyki Jazzowej i Rozrywkowej, w którym wystąpiło 15 zespołów – Festiwalowi i konkursowi towarzyszyła wystawa fotografii Marka Karewicza pt. „This is jazz”, prezentowana w galerii BWA. Festiwal ten pod nazwą „Krokus” odbywa się corocznie

28 lipca, z inicjatywy Małgorzaty Sarzyńskiej, odbyły się I Międzynarodowe Targi „Sztuka pod arkadami”, na których swoje prace prezentowało blisko 60 twórców z różnych dziedzin sztuk plastycznych

1 września uroczyście otworzono Dom Gerharta Hauptmanna w Jagniątkowie, który 1 maja 2005 r. przekształcony został w Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna”

1 września Teatr Animacji zaprezentował widowisko plenerowe pt. „Hofmamania” według scenariusza i w reżyserii Bogdana Nauki, w opracowaniu plastycznym Dariusza Milińskiego i z muzyką Agima Dżeljilji, które oparte zostało na życiu i twórczości Wlastimila Hofmana (1881-1970), wybitnego malarza symbolisty, 23 lata mieszkającego w Szklarskiej Porębie

od 2 września w BWA prezentowane były prace Rolanda Topora – grafiki, obrazy, plakaty, projekty kostiumów i scenografii

7 września w Cieplicach odbył się spektakl plenerowy „Przyjazd Królowej Marysieńki do Cieplic”, przygotowany przez RCK i Teatr KTO z Krakowa, w którym wystąpili m.in.: Hanna Banaszak i Grzegorz Turnau

14 września rozpoczął się w Jeleniej Górze IV Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej Silesia Sonans. Koncert inauguracyjny poprowadził Krzysztof Penderecki

21 września w Teatrze im C. Norwida odbyła się premiera dramatu J. Słowackiego „Kordian” w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Była to jednocześnie inauguracja 31 Jeleniogórskich Spotkań Teatralnych

22 września odbyło się po raz pierwszy „Święto ulicy 1 – go Maja”, przygotowane przez MOK we współpracy z mieszkańcami ulicy, jako całodniowa impreza artystyczno- rekreacyjna. Impreza odbywała się corocznie do 2007 roku

we wrześniu MOK zorganizował I Festiwal Filmów Niezależnych i Komediowych „Barejada”, nazwany tak na cześć słynnego reżysera Stanisława Barei (1929-1987), który w latach 1947-1949 mieszkał w Jeleniej Górze, zdając maturę w I LO. Jednocześnie w tymże Liceum odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą reżyserowi

we wrześniu po raz pierwszy w Jeleniej Górze wystąpił słynny polski dyrygent Kazimierz Kord, wykonując z Orkiestrą Filharmonii Dolnośląskiej III Symfonię „Pieśni Żałosnych” H.M. Góreckiego

w listopadzie w BWA prezentowana była wystawa pt. „Śladami pamięci”, na której zgromadzono prace nieżyjacych artystów jeleniogórskich. Byli nimi: Róża Farbisz-Kijankowa (1903-1983), Izabella Hollak-Zwolińska (1947-1986), Jerzy Kolankowski (1915-2001), Jan Korpal (1916-1977), Zbigniew Martin (1925-1994), Eugenia Myssak (1894-1985), Eugeniusz Niemirowski (1922-1998), Tadeusz Nodzyński (1919-1993), Jan Owsiewski (1930-1981), Aleksander Puchała (1931-1997), Bolesław Rzeczycki (1922-1997), Marian Kazimierz Szymanik (1935-1983), Leon Turalski (1912-1991), Witold Turkiewicz (1926-1993)

15 grudnia benefisem dr Kazimierza Pichlaka pt.”Kaziu kochamy Cię” zakończył się wieloletni cykl Wieczorów Artystycznych pod nazwą „Klimaty”. Tworzyli je: Maria Szubart, Koryna Opala-Wnuk, Karol Nowakowski i zespół Miejskiego Ośrodka Kultury. Wcześniejsze “Klimaty” poświęcone były znanym osobowościom miasta i regionu jak m.in. Henryk Szoka, Alina Obidniak, Andrzej Szymalski.

w grudniu, w BWA rysunki satyryczne, zebrane w zestaw „Trzy dekady”, pokazał Andrzej Krauze od lat mieszkający w Londynie

Nagrodę Miasta Jeleniej Góry w dziedzinie kultury i sztuki otrzymała Irmina Babińska, aktorka Teatru Jeleniogórskiego

pierwszy raz odbywa się Jeleniogórskie Forum Teatrów Dziecięcych organizowane odtąd co rok przez ODK

2002

1 stycznia, z połączenia Miejskiego Ośrodka Kultury i Regionalnego Centrum Kultury powstało Jeleniogórskie Centrum Kultury – kierowane przez Danutę Sawicz, natomiast Teatr im. C. Norwida i Teatr Animacji zostały połączone w jedną instytucję Teatr Jeleniogórski. Scena Animacji i Dramatyczna im. C. Norwida. Stanowisko Dyrektora Naczelnego i Artystycznego objął Bogdan Nauka

10 stycznia otwarto nową salę koncertową Filharmonii Dolnośląskiej. W koncercie inauguracyjnym za pulpitem dyrygenckim stanął Jerzy Swoboda, a jako solista wystąpił Tomasz Strahl

16 marca w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera „Mistrza i Małgorzaty” wg M. Bułhakowa, w reżyserii Siergieja Fiedotowa

11 czerwca 2002 r. w Grodzkiej Bibliotece Publicznej otwarto wystawę pt. „Archiwista Czesław Margas – 50 lat pracy dla miasta i regionu”, podczas której jubilatowi wręczono dedykowaną mu księgę pamiątkową

28 czerwca w Muzeum Karkonoskim otwarto wystawę pt. „Friedrich Iwan – grafika 1889-1967”

28 lipca na pl. Ratuszowym wystąpił genialny gitarzysta Hiram Bullock

7-8 września odbył się „Wrzesień Jeleniogórski z Dwójką”, w ramach którego zorganizowano koncert lokalnych artystów, transmitowany przez program II TVP. Atrakcją tych dni były też „uliczki”: Artystyczna (ul. Długa) i Tradycji (ul. Konopnickiej) organizowane przez JCK i BWA z udziałem miejscowego środowiska artystycznego, rzemieślników i twórców ludowych.

13 września w BWA odbył się benefis 35-lecia pracy twórczej malarza Pawła Trybalskiego

15 września, podczas otwarcia V Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej „Silesia Sonans”, w kościele garnizonowym zostało wykonane „Credo” Krzysztofa Pendereckiego z Orkiestrą Filharmonii Dolnośląskiej pod dyr. kompozytora. Na koncercie obecny był premier RP Leszek Miller

19 września w BWA otwarto wystawę prac rzeźbiarskich Magdaleny Abakanowicz

we wrześniu Nagrodę Miasta w dziedzinie kultury i sztuki otrzymała Zuzanna Dziedzic, dyrektorka Filharmonii Dolnośląskiej

2003

10 stycznia w BWA odbył się wernisaż wystawy pt. „Cinema Art. / Malarze Teatru”, prezentującej dokonania artystyczne trojga artystów związanych z michałowickim Teatrem Cinema: Mariusza Mielęckiego, Katarzyny Rotkiewicz i Zbigniewa Szumskiego

w lutym w BWA obrazy i rzeźby pokazał Vahan Bego, ormiański artysta zamieszkały w Polsce

7 marca Filharmonia Dolnośląska, wykonaniem „Eugeniusza Oniegina” Piotra Czajkowskiego, zainaugurowała cykl koncertów pt. „Bliżej opery”. Z orkiestrą wystąpili soliści warszawskiej Opery Kameralnej

25 kwietnia w Muzeum Karkonoskie zorganizowało wystawę pt. „Obrazy Wlastimila Hofmana z kolekcji polskich i czeskich”. Ukazującą dorobek malarski Hofmana (1881-1970), który od 1946 r. mieszkał w Szklarskiej Porębie i wpływał na jeleniogórskie środowisko artystyczne

30 kwietnia Teatr im. C. Norwida zaprezentował premierę spektaklu pt. „Sen pluskwy, czyli towarzysz Chrystus” Tadeusza Słobodzianka w reżyserii Krzysztofa Kopki. Przedstawienie, a głównie jego tytuł, wzbudziło wiele kontrowersji, a nawet protesty społeczne

w maju w Galerii BWA prezentowana była wystawa Lewana Mantidze, prezentująca jego 10-letniego dorobek artystyczny z okresu pobytu w Polsce

w dniach 23-27 lipca w JCK i ODK odbył się I Festiwal Filmów Optymistycznych „Happy-End”, na którym pokazano 60 filmów fabularnych, dokumentalnych i eksperymentalnych

6 września, podczas inauguracji „Września Jeleniogórskiego” w przestrzeni rynku odbył się otwarty koncert Małgorzaty Walewskiej z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Dolnośląskiej. Koncert był zwieńczeniem całodniowego programu działalności artystycznej („uliczki”)i handlowej (”Wyprodukowano pod Śnieżką”)w Rynku i jego okolicach.

12 września w Teatrze im. C. Norwida odbyła się premiera sztuki Andrzeja Saramonowicza pt. „Testosteron” w reż. Małgorzaty Bogajewskiej. Spektakl, cieszący się ogromnym powodzeniem, grany był jeszcze w sezonie 2007/2008

we wrześniu wystawę fotografii z Jeleniej Góry pt. „Moja Ameryka” pokazał w BWA Wojciech Zawadzki. Przy tej okazji odbył się benefis artysty

w 2003 r. Muzeum Karkonoskie, z inicjatywy Stanisława Firszta, wydało trzy ważne dla regionu książki poświęcone legendarnemu Duchowi Gór – Karkonoszowi zwanemu też Liczyrzepą: dwa zbiory legend tłumaczonych z niemieckiego (autorstwa M.J. Pretoriusa i J.K.A. Musäsa) oraz wybór źródeł dotyczących tej postaci od średniowiecza po wiek XVII

2004

w styczniu w BWA można było oglądać ekspresjonistyczne obrazy Eugeniusza Markowskiego

16 stycznia odbył się uroczysty koncert z okazji 40-lecia istnienia orkiestry symfonicznej w Jeleniej Górze (dziś Filharmonia Dolnośląska). Orkiestrę poprowadził jej pierwszy dyrygent Jerzy Swoboda, a solo na skrzypcach wykonał Krzysztof Jakowicz

1 kwietnia w Muzeum Karkonoskim odbyło się spotkanie autorskie twórcy Sceny Plastycznej KUL – Leszka Mądzika, połączone z otwarciem wystawy prezentującej jego dorobek twórczy

14 maja przy ul. Sudeckiej, wystawą pt. „Historia Garnizonu Jelenia Góra”, otwarto Skansen Uzbrojenia Wojskowego – Oddział Muzeum Karkonoskiego

w sierpniu w BWA gościł Artur Żmijewski i jego wystawa pt. „Lekcja śpiewu”

4 września, na inaugurację „46. Września Jeleniogórskiego”, odbył się, zorganizowany przez JCK na pl. Ratuszowym wielki koncert pt. „Jestem stąd”, w którym udział wzięli: G. Turnau, Z. Zamachowski, S, Soyka, M. Lubomski, A. Głownia, J. Szreniawa, J. Ziobro, J. Kuta oraz Orkiestra Filharmonii

10 września w BWA otwarto wystawę prac Tadeusza Kantora pt. „Rysunki z Kolekcji ‘A’, Obiekty, Filmy”. Wystawę aranżowali i otworzyli współpracownicy Artysty z Cricoteki

we wrześniu dyrekcję artystyczną Sceny Dramatycznej Teatru Jeleniogórskiego objęła Małgorzata Bogajewska. Zainicjowała ona m.in. kontynuowany do dziś projekt „Czas na nowy dramat” – próby czytane najciekawszych tekstów młodych dramaturgów z całego świata

11 listopada w BWA odbył się wernisaż wystawy pt. „Pejzaż malarzy polskich w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki”.Wystawa była jedną z najliczniej odwiedzanych w historii galerii.

Nagrodę Miasta w dziedzinie kultury i sztuki otrzymała Alina Obidniak – animatorka działań kulturalnych i ekologicznych, długoletnia dyrektor Teatru im. C. Norwida, twórczyni jego największych sukcesów artystycznych

2005

w styczniu Muzeum Przyrodnicze prezentowało wystawę czarno-białych fotografii Włodzimierza Puchalskiego – pioniera polskiego filmu i fotografii przyrodniczej

w dniach 12-13 kwietnia w Filharmonii odbył się I Festiwal Muzyki Teatralnej, gwiazdą Festiwalu był Bogusław Schaeffer. Na kolejnych Festiwalach Teatr Cinema, pomysłodawca imprezy, prezentował muzykę Jerzego Satanowskiego (2006), Jacka Ostaszewskiego (2007), Stanisława Radwana (2008)

w maju BWA prezentowało retrospektywną wystawę twórczości Urszuli Broll, śląskiej artystki mieszkającej od 1983 r. w Przesiece.Wystawie towarzyszył benefis artystki

w październiku w Muzeum G. Hauptmanna w Jagniątkowie uroczyście obchodzono 84 urodziny poety Tadeusza Różewicza, związanego od wielu lat z miastem i tutejszym środowiskiem kulturalnym. Dnia 21 października otrzymał on honorowe obywatelstwo Jeleniej Góry

21 października Teatr „Maska” obchodził swoje 10 urodziny. W programie jubileuszu, były m.in. spektakle: ”Renesans…jak wam się podoba?” w reż H. Magdeczko-Capote i „W starym kinie czyli zwierzenia dublera” K. Rogacewicza i P. Sikory. Jubileusz świętowano w klubie „Kwadrat”

26 listopada zakończył się I Festiwal Kameralistyki „Musica Viva”, który był częścią obchodów 700-lecia Sobieszowa, organizowanego przez MDK “Muflon”

w grudniu otwarto w BWA wystawę prac Katarzyny Kozyry pt. „W sztuce marzenia stają się rzeczywistością”, na której odbył się premierowy pokaz jej filmu pt.”Opowieść zimowa” wykonany we współpracy z BWA w siedzibie Teatru Cinema.

Nagrodę Miasta w dziedzinie kultury i sztuki otrzymał artysta plastyk Tadeusz Kaczmarek

2006

18 stycznia w Galerii Muflon MDK w Sobieszowie odbył się wernisaż wystawy pt. „Malarstwo – Powrót Syna Marnotrawnego” prezentującej prace Dariusza Milińskiego, który w Sobieszowie spędził dzieciństwo, a dziś mieszka i pracuje w Pławnej

w maju Grupa „Gzygzak” z ODK otrzymała główną nagrodę za spektakl pt.”Historie z życia wzięte i nie tylko czyli szkolne przypadki Pawełka”w reż. J. Paruszyńskiego na VIII Dolnośląskim Przeglądzie Form Teatralnych F-Art. w Kłodzku

w czerwcu, w siedzibie BWA, Jeleniogórski Klub Literacki obchodził uroczyście 25-lecie swojego istnienia

4 sierpnia w Muzeum Karkonoskim otwarta został wystawa pt. „Salvador Dali – Ilustrator”, na której pokazano 200 prac artysty

latem spektakl Teatru Jeleniogórskiego „Romeo i Julia” Shakespeare’a w reż. Krzysztofa Rekowskiego zdobył pierwsze wyróżnienie w Konkursie na Najlepszą Polską Inscenizację Dzieł Dramatycznych Williama Szekspira w Sezonie 2005/2006 i był prezentowany na X Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku

w dniach 16-17 września na Dolnym Śląsku odbyło się szereg imprez w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa, których koordynatorem było Muzeum Karkonoskie

29 września, na zorganizowanym przez JCK i Muzeum Karkonoskie XIV Międzynarodowym Biennale Fotografii Górskiej Grand Prix zdobył jeleniogórski fotograf Krzysztof Kuczyński

we wrześniu w BWA pokazano zbiorową wystawę pt. „Pamiątka z Karkonoszy. Fotografia. Nowe media”, w której brało udział ok. 30 artystów z regionu

11 listopada odsłonięto pomnik „Wolność i Niepodległość” autorstwa Gustawa Zemły powstały ku czci Jana Pawła II w rocznicę odzyskania niepodległości. Inicjatorem budowy pomnika był Ks. płk dr Andrzej Bokiej i Parafia p.w Podwyższenia Krzyża Świętego, na terenie której jest zlokalizowany

21 listopada w Muzeum Przyrodniczym otwarto wystawę pt. „Karkonosze w fotografii mistrzów – Waldemar Wydmuch” – prezentującej 50-letni dorobek prac Waldemara Wydmucha (ur. 1928), współtwórcy Stowarzyszenia Miłośników Fotografii Amatorskiej w Jeleniej Górze

8 grudnia w Muzeum Karkonoskim otwarto wystawę pt. „Józef Gielniak i laureaci konkursu Jego imienia”, prezentującą dorobek dotychczasowych 11 konkurów graficznych im. Józefa Gielniaka, organizowanych przez Muzeum od 1976 r. jako ogólnopolskie biennale, a od 1993 do 2003 r. jako międzynarodowe triennale, cieszące się wielkim uznaniem.

Stefan Strahl został odznaczony odznaką Zasłużony dla Miasta Jeleniej Góry

2007

5 stycznia w Filharmonii Dolnośląskiej odbył się specjalny koncert z okazji 90. rocznicy urodzin Edwarda Czernego – słynnego kompozytora, dyrygenta, aranżera. Był on założycielem Jeleniogórskiej Orkiestry Filharmonicznej, a w latach 1951-1955 pełnił funkcję kierownika muzycznego tutejszego Teatru. Wspólnie wystąpiły: Orkiestra Filharmonii Dolnośląskiej oraz Big Band Akademii Muzycznej w Katowicach. Jako soliści wystąpili Urszula Dudziak oraz Janusz Muniak

8-11 lutego w kinie „Marysieńka” odbyła się 10 edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego ZOOM – Zbliżenia 2007, na której pokazano 70 filmów z 9 krajów. Wolfgang Frezer, członek zarządu Światowej Unii Filmu Niezależnego UNICA – wręczył organizatorom festiwalu Złoty Medal UNICA

1 marca w Muzeum Karkonoskim odbyła się promocja polskiego tłumaczenia kroniki Jeleniej Góry autorstwa J.D. Hensla z 1797 r., otwierającej w zamierzeniach pomysłodawcy dyrektora Muzeum Stanisława Firszta, cykl czterech kronik miejskich sprzed 1945 r., wydanych dla uczczenia 900-lecia miasta

16 kwietnia w Muzeum Miejskim „Dom Gerharta Hauptmanna” otwarto wystawę fotograficzną pt. „Karkonosze”, uświetniającą 60-lecie istnienia Polskiego Związku Artystów Fotografików. Prace pokazali jeleniogórscy artyści: Janina Hobgarska, Jan Kotlarski, Janusz Moniatowicz, Tomasz Mielech, Tomasz Olszewski, Jerzy Wiklendt, Wojciech Zawadzki

w kwietniu Pracownia Teatralna „odek” z ODK otrzymała Grand Prix VI Dolnośląskich Spotkań Teatrów Młodzieżowych za spektakl pt. „111” wg. Tomasza Mana w reż. J. Paruszyńskiego

w kwietniu i maju malarstwo naiwne Brunona Podjaskiego (1915-1988) związanego przez lata z Kowarami, pokazywała galeria BWA

w czerwcu grupa teatralna „Gzygzak” z ODK otrzymała nominację Europejskiego Centrum Bajki do udziału w V Festiwalu Kultury Dziecięcej „Pacanów 2007”

31 sierpnia, dzięki dotacji Marszałka Województwa Dolnośląskiego, Muzeum Karkonoskie zakupiło 36 cennych obrazów z XIX i XX w. przedstawiających region, a pochodzących z kolekcji Henryka Szymczaka (1938-2003) – dyrektora Muzeum w latach 1968-1983 i właściciela, czynnej od 1984 r. w Rynku, Galerii Sztuki Współczesnej „Felix”

1-6 września w Kościele Garnizonowym trwał X Europejski Festiwal Muzyki Organowej, podczas którego wystąpiła słynna sopranistka z USA Gwendolyn Bradley z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Dolnośląskiej pod dyr. Michała Nesterowicza

we wrześniu odbył się Jarmark Jeleniogórski, impreza plenerowa na pl. Ratuszowym, z udziałem artystów i rzemieślników z Polski i Czech (jego druga edycja miała miejsce w 2008 r.)

we wrześniu premierą „Kariera Artura Ui” Brechta zainicjował kolejny sezon nowy dyrektor artystyczny Sceny Dramatycznej Teatru Wojtek Klemm

9 listopada Biuro Wystaw Artystycznych obchodziło jubileusz 30-lecia swojego istnienia. Benefis uświetniły występy: Małgorzaty Osiej-Gadziny, Teatru „Cinema”, Wojciecha Jarocińskiego, Jacka Hałasa.

2008

8 lutego podczas XV Ogólnopolskiego Festiwalu „Gwiazdy Promują” wystąpił światowej sławy Kwartet Wilanów z udziałem Orkiestry Filharmonii Dolnośląskiej

6 marca uroczyście zainaugurowano obchody 900-lecia miasta. Na pl. Ratuszowym Teatr MALABAR z Francji zaprezentował widowisko teatralno-muzyczne „La Voyage des Aquareves”

w maju zorganizowano „Jedyny taki weekend na 900 lat”, w ramach którego koncertował w Cieplicach Andreas Vollenveider oraz polscy artyści, m.in. A. M. Jopek, M. Napiórkowski, D. Miśkiewicz, A. Lesicki, H. Miśkiewicz. Promowano też lokalny dukat „4 jelenie”

19-20 czerwca w Grodzkiej Bibliotece Publicznej odbyła się konferencja naukowa pt. „Jelenia Góra i Jeleniogórzanie – 900 lat tradycji”

27-29 czerwca JCK zorganizowało Międzynarodowy Festiwal Sztuki Ulicznej „Busker Bus”

w czerwcu, w mieście pojawiła się rzeźba jelonka, usytuowana przy ul.1 Maja. Jej autorem jest Levan Mantidze, a powstała z inicjatywy Rotary Klub w Jeleniej Górze

w lipcu aktorka Sceny Dramatycznej Teatru Jeleniogórskiego, Lidia Schneider została nagrodzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rolę Ulrike Meinhof w przedstawieniu „Śmierć Człowieka – Wiewiórki” Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk w reż. Natalii Korczakowskiej. Spektakl znalazł się w finale XIV Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej

w sierpniu BWA pokazało wystawę malarstwa i rysunków Artura Nacht-Samborskiego pt. „Nacht – ekspresjonista”

3 września w Kościele Garnizonowym odbył się koncert z udziałem artystów pochodzących z Jeleniej Góry „Mojemu Miastu na urodziny” w którym udział wzięli: Agnieszka Rehlis, Małgorzata Przybysz, Honorata Lemiech, Wojciech Wieczorek, Janusz Nykiel, Małgorzata Wasiucionek, Karolina Cel, Tomasz Strahl, Łukasz Jamer, Maciej Obara, Jarosław Gałuszka, Jadwiga Delepaut

4 września w kościele garnizonowym ze znakomitym koncertem wystąpił światowej sławy gitarzysta Al di Meola w ramach Festiwalu „Silesia Sonans”. Gościem Festiwalu był także Joseph Malovany

5 września w sposób niecodzienny zainaugurowano 50 „Wrzesień Jeleniogórski” – na górze koło Krzyża Milenijnego na Zabobrzu zaprezentowano ok. 30 tys. publiczności widowisko historyczne z okazji 900-lecia miasta, którego reżyserem był Tadeusz Wnuk, scenariusz opracował Jarosław Gromadzki, a muzykę napisał Agim Dżeljili. Wydano też komiks o dziejach miasta pt. „Historyczne podróże po Jeleniej Górze”, którego treść była kanwą widowiska

12 września rozpoczął się 45 sezon artystyczny Filharmonii Dolnośląskiej. Solistą koncertu był znany polski pianista Krzysztof Jabłoński

20 września wielkim sukcesem był kabareton pt. „900 laty Rykowiska…, czyli 20 lat kabaretu Paka”

6 października, w nowo wzniesionym budynku przy ul. Bankowej 28, oddano do użytku Jeleniogórskie Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej „Książnica Karkonoska”, w której ulokowano też Informację Turystyczną i Kulturalną

10 i 11 października Jeleniogórskie Towarzystwo Społeczno Kulturalne, kierowane przez Marka Nałęcza-Sochę, zorganizowało jubileusz swego 50-lecia, na który złożył się koncert i spotkanie towarzyskie w Filharmonii Dolnośląskiego oraz sesja popularno-naukowa nt. „Pół wieku przemian kulturowych w regionie jeleniogórskim”

17 października w Muzeum Karkonoskim otwarto wystawę z okazji 40-lecia pracy artystycznej rzeźbiarza Ryszarda Zająca

Marcin Zawiła, dyrektor Książnicy Karkonoskiej i Andrzej Paczos, długoletni dyrektor Muzeum Przyrodniczego (1989-2008) zostali odznaczeni odznaką Zasłużony dla Miasta Jeleniej Góry

30 października w BWA odbyło się spotkanie z wybitnym reżyserem Krystianem Lupą, połączone z otwarciem wystawy “Teatr Krystiana Lupy. Rysunki, obiekty, scenografie”, drugie spotkanie z jeleniogórską publicznością miało miejsce w sali studyjnej Teatru

12 listopada Rada Miasta podjęła uchwałę o rozdziale Sceny Dramatycznej i Sceny Animacji Teatru im. C. Norwida

15 listopada, spektaklem „Marlena Dietrich w gościnie u Hauptmanna” w Muzeum Miejskim „Dom Gerharta Hauptmanna”, kierowanym przez Julitę Zaprucką, uświetniono zdobycie Dolnośląskiego Klucza Sukcesu w kategorii: instytucje kultury

2 grudnia w jeleniogórskim Oddziale Archiwum Państwowego we Wrocławiu, po raz pierwszy w nowej siedzibie przy ul. płk. W. Kazimierskiego, otwarto wystawę “Inwazja na Czechosłowację w 1968r.”

Ivo Łaborewicz

Współpraca: Janina Hobgarska

Konsultacje: Sylwia Motyl-Cinkowska, Jarosław Gromadzki, Irena Kornacka, Joanna Wichowska, Katarzyna Kułakowska, Jacek Maksimowicz, Honorata Magdeczko-Capote, Ryszard Wojnarowski, Mirosław Salecki, Wojciech Hobgarski, Zbigniew Dygdałowicz, Józef Sukniewicz, Zuzanna Dziedzic, Grzegorz. Jędrasiewicz, Danuta Sawicz, Krzysztof Rogacewicz, Maria Szubart

Ivo Łaborewicz

Jelenia Góra. Znana? Nieznana?

Powiedzmy, że prawie nie znasz Jeleniej Góry.

Tylko trochę. Pobieżnie.

Tyle, co można zobaczyć w przelocie; w drodze do Karpacza, Cieplic, Szklarskiej Poręby. W sumie niewiele.

Rynek, oczywiście. Jakieś kamienice i przestrzenie między nimi. Te pustki mogłyby oznaczać, że tędy właśnie wdzierała się tutaj wojna. Jakieś walki uliczne. Pożary. Artyleryjski ostrzał? Bombardowanie?

Nie. Nic z tych rzeczy.

Tutaj nie dotarł niszczycielski impet wojny. Trzecia Rzesza już dawno skapitulowała, a czerwonoarmiejcy odprawili swoje święto zwycięstwa. W każdym razie, w poważnym przewodniku można przeczytać: Ostatnia wojna oszczędziła miasto, które zajęte przez wojska radzieckie 9.V.1945 zostało wkrótce, bo już 22.V przejęte przez polską administrację.

Nikomu już nie chciało się wojować, a mimo to w Jeleniej Górze domy w dalszym ciągu obracały się w gruzy. Jeszcze dwadzieścia lat temu. Piętnaście. Wynikałoby z tego, że te upadki, ruiny i rudery, to jest już dzieło powojenne. Czasem tak bywa, że pokój jest dalszym ciągiem wojny.

Znasz te widoki niedokładnie, bo twój wzrok ciążył raczej ku resztkom piękna, które – nie bez udziału cudu – zachowały się jednak. Ku świadectwom przebrzmiałego dostatku, przyzwoitych rodzin kupieckich i rzemieślniczych, których ojcowie i niewiasty, po pomyślnym życiu składali swe ciała w cmentarnych kaplicach wokół ewangelickiego Gnadenkirche, dziś Kościoła św.Krzyża. Albo na innych, już nieistniejących cmentarzach.

Z tego też zostały tylko resztki. Szkoda, ale i resztki się liczą. Można o nie przynajmniej oprzeć wyobraźnię, aby dośpiewała to, czego brakuje. Lepsze byłyby, naturalnie, jakieś naoczne świadectwa. Widoki ulic, obiektów, miejsc. Malarskie. Graficzne. Rysunkowe. Fotograficzne, oczywiście, choć tych ostatnich jest nawet dość wiele; jasne, że dopiero od czasu, gdy fotografia stała się dobrem powszechnym. Natomiast dokumentów − jak się to mówi − artystycznych jest zastanawiająco niewiele. Dopiero wiek XVIII (jeśli pominąć wcześniejsze weduty na bordiurach map) otwiera rozdział ikonografii miejskiej, zresztą tylko w planach ogólnych, pokazanych w ścisłym związku z karkonoskim pejzażem. Pewnym wyjątkiem byłybu Cieplice (Bad Warmbrunn), ale wtedy jeszcze była to osobna wspólnota, do Jeleniej Góry nie należąca.

Ciekawe, że pierwsze detaliczne przedstawienia Jeleniej Góry, to znaczy wnętrza miasta, powstały z ręki – graficznej i rysowniczej – dopiero w drugiej połowie XIX, jako dzieło wybitnego autodydakty, nauczyciela rysunku w legnickiej Akademii Rycerskiej, Theodora Blätterbauera. I znów przez jakiś czas, nic. Ale to niech będzie zmartwieniem muzealników i historyków, grzebiących się w przeszłości. My jeszcze do niej nie należymy. Jesteśmy po tej stronie czasu.

Jelenią Górę – szczególnie w jej zaniedbanych rejonach – znasz tylko pobieżnie, ale znasz wystarczająco, by nazwać ją piękną. Bo choć jest to miasto sędziwe i ciężko doświadczone, to jednak nie zbywa mu na urodzie. To widać. Zresztą na urodę miasta właśnie powinien się składać wiek oraz mądrość. Ten fakt powinien mieć przecież odbicie w artystycznym wyrazie. Nie tylko w historycznym, ale i współczesnym. Choćby jako potwierdzenie tego co widzimy – że jest tu obecny duch piękna, czasem jawiący się tylko jako piękna zagadka. Przedmiot artystyczny winien być dowodem tego, że się nie mylimy. Że odróżniamy koślawe od dostojnego, bo umiemy patrzeć i widzieć.

Gdy jednak zaczynamy się rozglądać za tym artystycznym świadectwem, aż dziwne się wydaje, że tak jest go tak niewiele. A następnie odkrywamy, że pracownikom piękna, czyli artystom, nie chciało się żyć wewnątrz tego urbs. Wybierali sobie (i wybierają nadal) raczej Przesiekę, Szklarską Porębę, a nawet Kowary i raczej tam mieszkali (mieszkają), czasem nawet w sporych gromadach. Natomiast na Jelenią Górę woleli (wolą) patrzeć z pewnej odległości. I tylko sporadycznie oddawali (oddają) jej cześć; malując, rysując, czy upiększając swoim rzeźbiarskim polotem. Stawiając pomniki jej budownictwa. Projektując i realizując tereny publicznego piękna: ogrody, parki, miejsca rekreacji i sportu, urbanistyczny ład.

W jakiś sposób ta osobliwa tradycja dystansowania się od głównego miasta Jeleniogórskiej Kotliny, przetrwała cezurę roku 1945. Artyści malarze (jak na przykład Vlastimil Hofman i Hilary Krzysztofiak wybierali Szklarską Porębę, a Urszula Broll, Przesiekę); artyści szkła, co zresztą zrozumiałe ze względu na huty, także do Jeleniej Góry się nie kwapili (na przykład Witold Turkiewicz czy Aleksander Puchała). O grafikach regionu nie mam wiedzy zbyt wielkiej, ale tych akurat w samej Jeleniej Górze znalazłoby się kilkoro. Dobrze byłoby przewietrzyć ich teki. Dobrze byłoby odkurzyć obrazy. Lub projektować i malować następne.

Inną sprawą jest, w jakim stopniu jeleniogórskie motywy krajobrazowe i miejskie goszczą w ich twórczości. Nie chodzi przy tym o pamiątkarskie (bo takie pewnie istnieje, ale tutaj go nie zobaczymy) zastosowanie miejskiej ikonografii. I za nią idzie następna kwestia: na ile Jelenia Góra dosłużyła się swego plastycznego wizerunku. Przykładów takiej inspiracji jest doprawdy zastanawiająco niewiele. Organizatorzy tej wystawy zadali sobie niemałego trudu, by jednak dowieść, że jest co pokazać. A może przy okazji zwrócić uwagę twórców – nie tylko z regionu − że miasto jest tematem, który warto podjąć.

Najlepiej z tego wszystkiego wychodzi jeszcze fotografika jeleniogórska, bo też miasto (i okolica) jest nadzwyczaj fotogeniczna. Ale fotograficy Jelenie Góry to jest środowisko z klasą samą dla siebie, wystarczająco liczne i doborowe, a fotografia z natury powołana jest przecież do tego, by czynić użytek z rzeczywistości widzialnej. Podobnie jak film czy sztuka video, działania light and sound, wszelki environment.

Narzuca mi się tutaj spostrzeżenie, że w jeszcze jednym aspekcie Jelenia Góra swoją miejską urodą przydawała się sztuce. Bo na jej tle właśnie, jakby do tego specjalnie stworzonym, odbywały się niezliczone spektakle teatrów ulicznych; performance różnej jakości; akcje artystyczne; instalacje. To też jest jej artystyczne odbicie, upiększające legendę miasta. I ten rodzaj twórczego współgrania z miastem należałoby uczynić tradycją o gwarantowanej ciągłości.

Piszę to i jeszcze nie wiem, jakie będzie to wystawowe spotkanie z artystycznym refleksem Jeleniej Góry. Wyobrażam sobie tylko – rzecz jasna – a przynajmniej marzę, że jest w nim odbite miasto żywego piękna, rozsianego na każdym kroku, w polu każdego spojrzenia, tak aby nie chciało się z Jeleniej Góry jechać gdzieś dalej. I poznawać ją głębiej, a nie tylko trochę.

Pobieżnie.

Tyle, co można zobaczyć w przelocie; w drodze do Karpacza, Cieplic, Staniszowa czy Szklarskiej Poręby.

W sumie niewiele.

Henryk Waniek