Góra charakterystyczny punkt na horyzoncie. Cel wędrówek i pielgrzymowania. Wyrazista cecha pejzażu, wytwarzająca własny świat i własną tożsamość. Źródło skumulowanej energii.

Góra oczyszcza świadomość i uczy pokory. Otwiera przed nami inne przestrzenie. Pozwala odnowić poczucie sensu i siły. Daje szanse na spojrzenie z innej perspektywy - na świat i na siebie.

Góra jest miejscem zdobywania mocy, przebudzenia - a bywa że i olśnienia. Pośredniczy między ziemią a niebem. Jest znakiem i obrazem wieczności. Góra jest piękna, zaskakująca i niepowtarzalna. Nie pozostawia nikogo obojętnym. Góra jest wyzwaniem.

Nas szczególnie interesuje Śnieżka - góra nam najbliższa. Interesuje nas to, co zostało zapisane w krajobrazie Śnieżki i wokół niej, jakie są ślady kontaktowania się z nią człowieka. Jak była przedstawiana i opisywana. Co można z tego swoistego zapisu odczytać dzisiaj i jak dopisać kolejną kartę do nieskończonej Księgi Góry.

Fascynuje nas badanie czym była dla Czechów i Niemców, jakie znaczenie miała w śląskiej tradycji, czym współcześnie jest dla Czechów i Polaków. Jej obecność zaznaczyła się w kulturze trzech narodów. W czeskiej świadomości społecznej wpisana jest w nurt odrodzenia narodowego i dążeń niepodległościowych, w kulturze śląskiej odbierana głównie przez kontekst religijny i ludowy, czego odbicie najłatwiej znaleźć w obyczajowości lokalnej, twórczości samorodnej, rzemiośle artystycznym. W polskiej kulturze, po latach kiedy była jedynie atrakcją turystyczną i górą graniczną, uwikłaną w polityczne zawirowania - kolejny jej rozdział pisze współczesność.

Wielokulturowość, na której budowana jest historia naszego regionu stanowi o jego sile i bogactwie dziedzictwa. Inspiruje do poszukiwania ciągłości, jakiejś wspólnej - przynajmniej dla artystów - linii w widzeniu świata. Czy istnieje artystyczna kontynuacja, może nie w sposób bezpośredni czy programowy ale przez podobne odczuwanie, nawiązywanie do tych samych motywów czy bliskie sobie ujęcia tematów zaczerpniętych z karkonoskiego pejzażu? Czy ma coś ze sobą wspólnego ich sposób widzenia przestrzeni? Jaką wyrazistość wizualną i formy artystyczne nadają uczuciom i nastrojom, które wywołuje w nich góra? Jak ten sam krajobraz, inaczej postrzegany przez romantyków, czy oświeceniowych racjonalistów jest postrzegany dzisiaj? Intryguje nas odkrywanie różnic i podobieństw.

Zastanowienia wymaga pytanie: czym jest tożsamość regionalna dla artystów? Czy wzbogaca i kieruje w rejony takiej wrażliwości do której inni nie mają dostępu? Czy stała obecność gór i karkonoskiego pejzażu zostawia ślady w każdego rodzaju twórczości? Na ile wyraźne i dla kogo czytelne? Czy dzisiaj Karkonosze ze swoją energią, tajemniczą atmosferą, niepowtarzalną architekturą krajobrazu mogą być nadal atrakcyjne dla artystów? Czy wciąż, ich wielokrotnie opisywany magnetyzm, może łączyć

i otwierać na nowe doświadczenia? Wreszcie, czy obserwowany swoisty "powrót do natury", to tylko symptom końca wieku, kaprys artystów zmęczonych sztuką nowoczesną? A może jest to głęboka potrzeba powrotu do źródeł, do tego co trwałe, pierwotne i piękne.

Projekt artystyczny "Wokół wielkiej Góry" wyrasta z potrzeby akcentowania obecności artystów w Karkonoszach i znaczenia kultury w identyfikacji tego regionu. Jest kolejnym przedsięwzięciem wpisującym się w czytelny nurt takiego myślenia o regionie, które prezentowały sympozja o ochronie romantycznego krajobrazu Karkonoszy, o odpowiedzialności za śląskie zabytki, program Towarzystwa Kultury Sudeckiej, czy wreszcie bodajże największe przedsięwzięcie artystyczno-badawcze ostatnich lat polsko-niemiecka wystawa "Wspaniały krajobraz. Artyści i kolonie artystyczne w Karkonoszach w XX wieku". Na wartości tkwiące w tym regionie zwraca uwagę, wspólne dla instytucji kultury, przedsięwzięcie pn. "Karkonosze 2000. Święto gór", próba zamanifestowania całego miejscowego potencjału artystycznego. Takiej aktywności sprzyja zainteresowanie i wspieranie realizacji projektów kulturalnych przez Euroregion Nysa.

"Wokół wielkiej Góry" skupia szereg działań, które przedstawiają ikonografię góry trzech narodów poprzez: wystawę, filmowy dokument życia artystów Kotliny Jeleniogórskiej, utworzenie komputerowej bazy danych, sympozjum o tożsamości miejsca.

Wystawa jest zbiorem zapisów intymnego doświadczania góry przez twórców różnych czasów i pokoleń. Chcemy pokazać Śnieżkę widzianą przez mistrzów śląskiego, niemieckiego i czeskiego pejzażu, polskich artystów powojennych i współczesne spojrzenia na górę. Spojrzenia bardzo różnorodne: kontemplację krajobrazu, medytacyjne wpatrywanie się w zewnętrzny i wewnętrzny świat, próby zdefiniowania pejzażu językiem malarskim, uchwycenia tego co zmienne i tego co wieczne w naturze, ale też i swoiste eksperymenty, czy poszukiwania sposobu przełożenia idei góry na bardziej nowoczesne, plastyczne środki wyrazowe. Wystawa przybliży zjawisko magii miejsca, fenomen krajobrazowy i kreatywną siłę gór wyrażoną przez malarzy, grafików, fotografów - w części historycznej, w części współczesnej powiększoną o dzieła: rzeźbiarzy, ceramików i artystów instalacji. Nie możemy pomieścić innych ciekawych i zasługujących na wnikliwe opracowania przekazów: literackich, muzycznych, etnograficznych, czy fotograficznych. Mamy nadzieję, że przynajmniej część z nich stanie się przedmiotem kolejnych edycji "Wokół wielkiej Góry".

Ta wystawa to zaczyn do dyskusji: o wspólnym dziedzictwie kulturowym, o płodności życia artystycznego i bogactwie duchowym Karkonoszy, o przekraczaniu barier, poszukiwaniu i łączeniu źródeł sprzyjających powstawaniu trwałych wartości. Tym bardziej znaczący jest fakt udziału w projekcie czeskich partnerów, zapowiadający dalszą bogatą współpracę.

To także wpisanie się w debatę Dolnoślązaków o tożsamości regionu. Ten swoisty most między przeszłością a współczesnością wydaje się ważny, zwłaszcza teraz, kiedy Kotlina Jeleniogórska dla obecnego i kolejnych pokoleń tutaj urodzonych jest naszą małą ojczyzną, którą przyjmujemy z całą jej historią i dorobkiem oraz poczuciem obowiązku kontynuowania i wzbogacania zastanego dziedzictwa. To z jednej strony nostalgiczna podróż wokół Śnieżki, a z drugiej potrzeba pokazania, że na tej żyznej glebie tworzy się kolejna, równie bogata kulturowo warstwa.

Janina Hobgarska