13 – 31 lipca 2010 r.

W dniach od 13 do 16 lipca 2010 w ramach projektu AKCJA re AKCJA, w jeleniogórskim BWA obyły się działania młodych twórców zaproszonych z Kopańca, Antoniowa, Michałowic i innych miejscowości Powiatu Jeleniogórskiego. Objęły zorganizowanie wystawy malarstwa wielkoformatowego, rysunku i wlepek, twórczości wchodzącej w obszar grafitti oraz action painting, czerpiącej z ich ideologii i walorów. Prace malarskie powstawały podczas 3-dniowych warsztatów, których opiekunem był Zbigniew Szumski.

Autorami prezentowanych prac są:

Staszek Szumski, Staszek Gabrysiak, Jonasz Chlebowski, Mariusz Czarnota, Radosław Kieczeń, Zbyszek Wiśniewski, Grzegorz Łoznikow, Marek Brodowski

Podczas wernisażu wystawy odbył się performance Wiktorii Wiktorczyk, Kamili Obrębskiej Wołek przy akompaniamencie Mateusza Rybickiego oraz koncert grupy Uncommon Projekt: Katrzyna Maczel – wokal i Bartłomiej Drak – gitara akustyczna.

Czterodniowe warsztaty zaowocowały pełnokrwistą wystawą.

To, co zazwyczaj zajmuje artystom wiele tygodni czy miesięcy w BWA stało się zapisem chwili – zapisem energii młodych twórców.

Niezależnie od poziomu gościnności galerii ich ekspresyjna potrzeba komentarza rzeczywistości spowoduje, że wrócą na ulice miast.

Wystawa w BWA pokazała, jak bardzo dynamiczna to i indywidualna sztuka ceniąca sobie wolność, różnorodność i swobodę komentarza.

Zbigniew Szumski

Uczestnicy:

Autorzy wystawy:

JONASZ CHLEBOWSKI

tegoroczny absolwent Liceum Plastycznego we Wrocławiu

MARIUSZ CZARNOTA

student Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu

STASZEK GABRYSIAK

student Architektury wnętrz w Białymstoku

RADOSŁAW KIECZEŃ

student edukacji artystycznej w zakresie sztuk plastycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

STASZEK SZUMSKI

uczeń Technikum Rzemiosł Artystycznych w Jeleniej Górze

GRZEGORZ ŁOZNIKOW

student Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu

ZBYSZEK WIŚNIEWSKI

W programie wernisażu m.in:

performance, w którym wystąpiły:

WIKTORIA WIKTORCZYK

studentka animacji kultury – specjalizacja taneczna we Wrocławiu

KAMILA OBRĘBSKA

studentka pedagogiki w Wyższej Szkole Menagerskiej w Warszawie

przy akompaniamencie

MATEUSZA RYBICKIEGO

studenta Akademii Muzycznej we Wrocławiu

około 18.45 zapraszamy na koncert grupy UNCOMMON PROJEKT:

KATARZYNA MACZEL – wokal i

BARTEK DRAK – gitara akustyczna

18 czerwca – 12 lipca 2010 r.

Wystawa „KILKANAŚCIE KOANÓW NA (NIE)ISTNIENIE” składa się ze ściennej instalacji złożonej z piętnastu lightboxów, ścieżki dźwiękowej oraz neonu. Leitmotivem projektu jest słynny japoński koan: „Pokaż swoją twarz przed urodzeniem”. Zadaniem każdego z zaproszonych artystów była próba zmierzenia się i zinterpretowania wspomnianego koanu, czego wizualną materializacją są na wystawie fotografie zaprezentowane w formie lightboxów.

Projekt wystawy nie stanowi refleksji nad myślą Wschodu, lecz przede wszystkim odwołuje się do problematyki kryzysu podmiotowości i tożsamości reprezentowanych w kulturze Zachodu przez wizerunek persony. Interpretacja koanu ma więc stanowić próbę odnalezienia naszego „obrazu” albo też jego absolutnej substancji poza tym, co doczesne i przejściowe, poza narodzinami i poza śmiercią. Równocześnie celem wystawy była próba zredefiniowania współczesnego dzieła sztuki jako struktury o podobnie rozmytych i procesualnych konturach jak figura tożsamości oraz podmiotu. Stąd też płynie porównanie współczesnego dzieła do koanu – konstrukcji, która choć korzysta z zastanych pojęć i gramatyki, w istocie odwołuje się do tego, co werbalnie i językowo jest niemal niekomunikowalne.

Problem zachwiania pojęcia podmiotu i tożsamości jest dzisiaj uważany za fundamentalny dla zachodniej humanistyki. Opisany przez literaturę piękną oraz zobrazowany przez sztuki wizualne i performatywne w kategoriach umowności, śmierci czy iluzoryczności Autora – impas podmiotowości jest ciągle obwieszczany, deklarowany bądź kontestowany. Ilustracją tego procesu stają się rozliczne dzieła literackie i wizualne przedstawienia.

Autorzy projektu definiują współczesne dzieło sztuki jako strukturę o podobnie rozchwianych i niejednoznacznych konturach jak figura tożsamości. Dlatego też można dziś dzieło porównywać, jak uczyniła to kiedyś Irena Rychłowska, do koanu – konstrukcji, która choć korzysta z zastanych pojęć i gramatyki, w istocie odwołuje się do tego, co semantycznie jest niemal niekomunikowalne.

Z etymologicznego punktu widzenia ‘koan’ [kung’-an lub gong’an (chiń.)], dosłownie znaczy “dokument”, “statut” lub “ogłoszenie”. Jest to rodzaj zagadki albo pytania w formie paradoksu, na którego odpowiedzi nie należy poszukiwać w sposób rozumowy, lecz intuicyjnie i spontanicznie. Początki jego stosowania pochodzą z czasów dynastii T’ang, gdy służył on celom i nauce medytacji. Jednym z pierwszych koanów zadawanych uczniom jest “pierwotna twarz” autorstwa VI patriarchy ch’an Hui Nenga, który zapytał mnicha Mjo: “Gdy twój umysł rozważa dualizm dobra i zła – pokaż swoją twarz przed narodzeniem”. Podobno właściwa odpowiedź brzmiała: “Trzy funty lnu”… Oczywiście – nie ma tu jednej odpowiedzi, gdyż każdorazowa praca z koanem wyznacza innego rodzaju „ścieżkę”, wymaga innego „treningu” i przynosi innego rodzaju (nie)konkluzję. Koan – podobnie jak dzieło sztuki – odrzuca dyktaturę sensu, stawia go w cudzysłów.

Generalnie – w pracy nad koanem istotne jest wypracowanie takiego stanu umysłu, w którym nie ma już miejsca na jakiekolwiek dyskursywne i alternatywne myślenie. Praktyka medytacji – wbrew utartym w naszej kulturze przeświadczeniom – nie jest rodzajem namysłu i krytycznej refleksji, lecz próbą „przecięcia” myślenia i odrzucenia wszystkiego „za oraz przeciw”, jest afirmatywnym wejściem we własny umysł i utrzymywaniem go w pełnej uważności. Innymi słowy, chodzi o zniesienie podziału na dialektyczne ocenianie rzeczywistości (piękne/brzydkie, dobre/złe itd.), dzięki czemu można odnaleźć wymiar, w którym świat, jawi się takim, jakim jest – poza wszelkimi podziałami, poza życiem i śmiercią. Ten stan i wgląd można metaforycznie i paradoksalnie określić jako „zobaczenie własnej twarzy przed narodzeniem”…

Praktykowanie i rozwiązywanie koanu ma wiele elementów wspólnych z powoływaniem i tworzeniem dzieła artystycznego, które niejednokrotnie jest bardzo odporne na interpretacje. Fakt, że krytycy, a także odbiorcy starają się wieloznaczność dzieła i jego miejsca niedookreślone skonkretyzować w oparciu o dostępne im narzędzia i metodologię, powoduje niejednokrotnie nieporozumienia, gdyż stanowi próbę ogarnięcia logosu dzieła i jego raison d’être w kategoriach czysto dyskursywnych. A przecież każdy rodzaj sztuki czerpie się w pierwszej kolejności z uczuć, emocji oraz intuicji, które dopiero później pozyskują ideowy wymiar.

Podobnie rzecz ma się z całością praktyk artystycznych i – oczywiście – także z kulturą rozumianą jako całość. Tymczasem – wartościując każde dzieło czy zjawisko – musimy mieć świadomość, że wszelkie pytania o kondycję i status sztuki, a dzieła w szczególności, a więc także wszelkie konstatacje nad ich domniemanym kryzysem są de facto pytaniami o status sensu oraz o kształt tożsamości… Sens zaś – podobnie jak figura tożsamości – jest tworem konceptualnym, jest retoryką uwikłaną w determinanty czasu i przestrzeni.

Nie możemy też zapominać, że wyznaczniki te są niestałe i przejściowe. Mimo ich zmienności i efemeryczności, co najmniej od czasów słynnego sporu pomiędzy zwolennikami idolatrii i ikonoklazmu, sztuka skwapliwie portretowała Boga, idola czy człowieka. Co więcej – począwszy od pierwszej metaforycznej fotografii, jaką w kulturze stała się chusta Św. Weroniki, poprzez odkrycia dagerotypu i fotografii, a później technologii wideo, ludzką twarz zaczęto uważać za synonim „osoby” czy też psyche. Jej rzutowanie na obraz unaocznia jednak relatywność i umowność zarówno postaci oraz osobowości, jak i cielesności oraz tożsamości, które w kulturze Dalekiego Wschodu zawsze uważano za przejawy i metafory substancjalnej Jedności.

Grażyna Tereszkiewicz & Roman Lewandowski (kuratorzy wystawy)

18 czerwca – 12 lipca 2010 r.

Dziwne postaci, przerażające głowy, hybrydy i koszmarne zwierzęta, a wszystko zanurzone w słodką, niewinną otoczkę. Tak można by opisać obrazy Alex Urban, szczególnie te, które wyszły spod jej pędzla ostatnimi czasy. Malarka niejednokrotnie wyłapuje pop kulturowe sample, bodźce które atakują nas z gazet czy Internetu i wstawia je w stworzony przez siebie tajemniczy kontekst.

Takie zestawienie balansuje gdzieś między absurdalną rzeczywistością i masochistycznym snem. Artystka do perfekcji opanowała ten post surrealistyczny język, tworząc z niego unikatowy język, w którym przekazuje nam pokrętne wiadomości. Twarze w obrazach Alex Urban przypominają antyczne maski, nałożone na obce ciało, kontrastujące z rzeczywistością, popychają do ucieczki w krainę fantazji, kreują nowy teatralny świat.

Czasem w pozornie błahej przyjemnej scenie podświadomie odczuwamy zgrzyt, który po dłuższym wpatrywaniu okazuje się punktem zwrotnym w naszym patrzeniu na płótno. To ten moment jest początkiem gry, w którą wciąga nas artystka. Jak bardzo się w nią zaangażujemy? To zależy już tylko od naszego patrzenia i zdolności uwolnienia fantazji.

Aleksander Hudzik

ALEKSANDRA URBAN urodziła się 17.03.1978r. w Jeleniej Górze. Ukończyła Liceum Plastyczne w Jeleniej Górze, następnie Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Dyplom z malarstwa uzyskała w 2004 r. na Wydziale Malarstwa i Rzeźby, w pracowni prof. Nicole Nascowa. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 1998 r. i w 2003 r. Współpracuje z Galerią LETO w Warszawie.

Wybrane wystawy:

2010 – Dzika Banda – Magazyn Praga, Warszawa

2010 – Młode Malarstwo Polskie – Hugenottenhalle-Neu-Isenburg, Niemcy

2009 – Fractured Fairy Tales, Galeria LETO w Warszawie (wystawa indywidualna)

2009 – Wrocławski Sond, Epicentrum, Wrocław

2009 – Młode Malarstwo Polskie, Bestregarts, Frankfurt nad Menem, Niemcy

2009 – Kwiaty na poddaszu, Mieszkanie Gepperta, Wrocław

2008 – Mały Miś mówi: Oj!, ART AGENDA NOVA, Kraków (indywidualna)

2008 – Zatrute owoce, Moa, Poznań (indywidualna)

2008 – Wonderland, Mieszkanie Gepperta, Wrocław (indywidualna)

2008 – Double Check. Skrzetuska/Urban. Galeria LETO, Warszawa

2007 – Międzynarodowe Biennale Obrazu Quadro Art – Łódź

2007 – Edinburgh Art Festival – Art Space Gallery-U.K

2007 – Projekt 2+2+1 – Browar Mieszczański – Wrocław

2006 – XIII Salon Sztuki Egeria – Ostrów Wielkopolski

2006 – Pro Figura – Rostock – Niemcy

2006 – Ogrody – Biennale Malarstwa – BWA Wałbrzych

2006 – Promocje – BWA Legnica

2004 – Wystawa dyplomowa – BWA Wrocław

2004 – Biennale Rybie Oko 3 – Słupsk

2002 – Dymek z Papierosa – Wrocław (wystawa indywidualna)

07 kwietnia – 12 czerwca 2010 r.

Zaproszeni do projektu malarze złączeni są swego rodzaju artystycznym pokrewieństwem. Wynika ono nie tylko ze wspólnoty pokoleniowej i wspólnej drogi edukacji plastycznej, ale jest przede wszystkim wyrazem odpornością na wpływy, silnego mechanizmu obrony przed wchłonięciem przez popularne w sztuce nurty. Ich twórczość jest świadectwem poczucia własnej wartości artystycznej przy jednoczesnym włączaniu w orbitę swoich zainteresowań historii sztuki współczesnej. Artystów tych łączy skłonność do ingerencji w obraz spowszedniały, inwazyjność, lepkość, twórcza żonglerka zapożyczeniami. To oryginalny i świeży sposób opisywania, składania wizualnej relacji z rzeczywistości. Artyści ci modelują nie sam obraz zastany (który dla wielu z nich jest na tyle nienaruszalny, że umieszczają go na płótnie w formie fotografii albo malują fotorealistycznie), ale jego kontekst. W ich twórczości możemy dostrzec szumy i zaburzenia komunikacyjne (zobrazowane w formie mikro-narracji, namnożenia albo zniekształceń, potykania się o własny warsztat). Wśród wątków podejmowanych przez tę grupę znajdują się refleksje na temat imitacji i kopii, nieczytelności (niedomalowania), nieistotności dzieła i jego skażenia (piętna, skazy w sztuce oraz ich właściwości przyciągających). To twórczość żywa i pozbawiona jałowych znaczeń, nieredukowalna do poziomu prostego obrazowania, wielopoziomowa i wciąż nieprzemyślana, niedostatecznie opisana. Obcowanie z tego typu malarstwem jest, parafrazując Deleuze’a, nieustannym terminowaniem pośród obrazów, których wciąż należy się uczyć.

Jakub Czyszczoń

Jakub Czyszczoń podejmuje wątki z pogranicza „kultury niskiej” i „wysokiej”, opisuje, odmalowuje nieustanny ruch, transfer pomiędzy tymi dwiema sferami. Analizuje problemy związane ze zużywaniem się standardów piękna, brakiem oryginalności i nieistotnością sztuki w konfrontacji z kulturą Internetu, w dobie przesytu obrazem.

Kamila Mankus

Twórczość Kamili Mankus stanowi gorzką refleksję na temat rzeczywistości lukrowanej, świata konsumpcji i perswazji. Artystka w swoich formach malarskich koncentruje się na potrzebie naśladownictwa stymulowanej przez mechanizmy mody i reklamy.

Mankus pracuje na materiale gotowym, podstawę jej form stanowią reklamy i postery, obrazy wyidealizowanych kobiet i mężczyzn ze świata handlowej perswazji, obrazy przy których pączkuje zewnętrzna, obca, niemal mięsna, tkanka. Nieokreślona narośl (rak?), jakby efekt tego ciągłego pobudzania, stymulowania do konsumpcji. Artystka analizuje mechanizmy przemiany zachodzące w dziedzinie kultury materialnej, mody i trendy, na które narażony jest człowiek – klient. Jej prace stanowią refleksję na temat stosowania technik manipulacyjnych z pogranicza działań artystycznych i reklamy oraz rozpływania się tożsamości jednostek, które za modą próbują nadążyć.

Przemysław Matecki

Przemysław Matecki ukazuje, obnaża siłę nawyku, wizualnego przyzwyczajenia. Odświeża obrazy zmrożone i spowszedniałe, znalezione na śmietniku popularnych mediów (aktorki i modelki fotografowane niezliczoną ilość razy wciąż w tych samych pozach, celebrytów wpisujących się w gazetowo-internetowy schemat atrakcyjnego pokazywania, sportowców…). Matecki obraz przekształca, zamalowuje, nadaje mu nowy wymiar (dodatkowo, kiedy wykonuje odlew w brązie podkreśla jego nieistotność). Jego warsztatem pracy jest obraz opatrzony, raz już sprzedany, obraz, który przestaje istnieć. Matecki na swoich płótnach pokazuje nam to, czego się nie spodziewamy, wizualizuje przemianę, ale nie dopowiada w co rzecz się zmienia.

Pracownia Tfurczości Dojrzałej

Projekt artystyczny stworzony przez Przemka Mateckiego obejmujący działania w grupie. W ramach projektu realizowane są „Kolorowe zeszyty”, cykl rysunkowo-malarski, nad którym od roku 2000 pracują Rafał Otoczak Tomczak (rysunek) oraz założyciel Pracowni (kolor). W skład „Zeszytów” wchodzi niemal 400 prac w formacie brulionu (stan na marzec 2010r.), stanowią one rodzaj pamiętnika, strumienia świadomości autorów, którzy poruszają w nich tematy wszelkie. „Jest w tym jakiś lęk pierwotny i pierwotne zadowolenie i czysta radość tworzenia” (R. Tomczak).

Drugim projektem zrealizowanym w ramach Pracowni Tfurczości Dojrzałej jest obraz „Plac Piastowski” (rok 2009), do pracy nad nim Przemysław Matecki zaprosił Rafała Bujnowskiego, Zbigniewa Rogalskiego oraz Wilhelma Sasnala. Tytuł obrazu nawiązuje do nazwy placu w rodzinnym mieście Mateckiego – Żagania (jest to też nazwa placu w dzielnicy Jeleniej Góry – w Cieplicach).

Seweryn Swacha

Seweryn Swacha używa rozmaitych technik i strategii malarskich. Podstawą jego działalności jest kolaż – zapożyczenie i cytat obecne na płótnach pod postacią fotografii, wycinków prasowych, czasem elementów całkowicie zewnętrznych, przytwierdzonych do obrazu na przykład za pomocą sznurka. Swacha zdobywa i gromadzi na płótnie informacje, zewsząd, jego malarstwo opiera się na kojarzeniu elementów znaczeniowo odległych, Swacha pokazuje jak pozorna jest ich osobność. Jego twórczość jest niejednorodna i rozedrgana, jako malarz sprawia wrażenie jakby chciał wszystko sprawdzić, wszystkiego doświadczyć, każdej techniki, każdego sposobu myślenia o obrazie, przekonać się na własnej skórze, na swoim własnym płótnie, że to zadziała. A jeśli nie zadziała, utrwalić porażkę/usterkę.

Szymon Teluk

Szymon Teluk koncentruje się na problemie tożsamości osobowej, na funkcjonowaniu podświadomych odruchów, nawyków skojarzeniowych i kulturowych traum, których oddziaływaniu jesteśmy poddani. Teluk sygnalizuje potrzebę sztuki, która jest szukaniem wewnątrz, sztuki, która nie jest jednowymiarowym komentarzem oswojonym przez klisze i stereotypy kulturowe. Jego twórczość stanowi próbę określenia własnego ćwiczenia duchowego, ćwiczenia, które będzie dynamicznym procesem dzielonym z odbiorcą, zaczynem inicjującym pewne „ciągi myślowe” ukryte w człowieku. Motorem ich uruchomienia staje się wieloznaczność i niepewność tego, przed czym stoimy. To droga ku maksymalnej potencji ukrytej w dziele artystycznym, droga wiodąca aż do myślenia czysto abstrakcyjnego, jednak bez popadania w abstrakcję formalną, która według autora sama w sobie staje się ograniczeniem destruującym możliwości odbioru.

Rafał Otoczak Tomczak

W swojej twórczości z pogranicza malarstwa i fotografii Tomczak Otoczak wykorzystuje techniki wypracowane w działalności para-komiksowej, przy czym rezygnuje z mnożenia mikro-narracji i uspokaja kompozycję. Słowo ogranicza do roli tytułu albo odautorskiego komentarza, który, jak w komiksie, stanowi integralną część obrazu. Rafał Tomczak tworzy serie malarskie, cykle (niekiedy powstaje kilka wersji jednego dzieła), jest płodny i energiczny, pracuje bardzo szybko, z właściwą dla rysownika łatwością do mnożenia obrazów (na cykl „Kolorowe zeszyty” składa się niemal 400 prac, na serie „Historia ksero”, „Pocztówki”, „Inny motyf” po kilkadziesiąt). Tomczak pracuje na materiale fotograficznym, który przekształca przy pomocy farb i komputerowych programów graficznych. Dobudowuje, łączy odległe formy i przestrzenie (przeszczepia dachy, fragmenty pejzażu, kolor…), przetwarza je i odrealnia. Zasłania swoje kompozycje „parawanami”, tworzy marginesy i zamalowuje farbą. Uwydatnia w ten sposób pewne cechy postaci i przedmiotów, mieszając je z tłem dochodzi do fotograficznych efektów prześwietlenia i niedoświetlenia, jednocześnie uzyskuje właściwą cyfrowym narzędziom klarowność, uporządkowanie i pozorną warsztatową doskonałość.

Rafał Wilk

Rafał Wilk jest malarzem, twórcą wideo i fotografem. W swojej działalności artystycznej ujawnia z jaką łatwością obraz filmowy manipuluje widzem. Realizacja video „Zeeb Risky” stanowi imitację dokumentu, relacji z wyprawy (na koło podbiegunowe?) przebiegającej w ekstremalnych warunkach, relacji, która w rzeczywistości stworzona została przy minimalnym nakładzie sił i środków w czasie polskiej zimy. „Stymuluj mnie” stanowi grę z przyzwyczajeniami widza, z jego oczekiwaniami w stosunku do filmowej produkcji. W trakcie projekcji tego filmu obraz jest niemal całkowicie nieruchomy, nie rozwija się żadna akcja (minimalny ruch rąk prezentowanych postaci powoduje złudzenie ruchu widziane katem oka w obszarach gdzie tego ruchu nie ma). Projekt „100 kłamstw” dotyczy okresu po upadku naszej cywilizacji, okresu w którym podejmowane są próby odtworzenia naszej kultury z wykopaliskowych strzępów. Rafał Wilk prezentuje dziesięć okładek płyt, które stanowią wynik tego typu działań (wśród nich między innymi niemieccy żołnierze jako muzyczny band).

Piotr Machłajewski

To takie miasta …

To takie miasta, które trochę są, a trochę nie naprawdę. Bardziej niż czymkolwiek, są namiastką, wstępem do miejskości, ciągłym jej rodzeniem, upartym stwarzaniem z niczego, od początku, choć przecież nie na gruzach, nie na pustym polu.

Miasta, których miejsca najważniejsze dla nas, dla nich też, są nie w centrum a gdzieś na cudownych peryferiach, nieodgadnionych w swoich kształtach, stworzonych przez czas i nieznanych planistów. Krzaki, ławki w zacienionych miejscach, fragment ulicy, przejście przez bramę, podwórko, albo tyły domów. Tam toczy się życie, tam się jest naprawdę.

Te miasta leżą niedaleko od siebie ale przecież nie blisko. 80 lat temu dało się pewnie przejechać z jednego do drugiego dwa razy szybciej, niż dziś, a przynajmniej pociągiem. Nie mówię, że było lepiej, po prostu było. A zamiana „berg” na „góra” stała się konsekwencją nie tyle wyborów językoznawczych, co nietrafionych ludzkich żądz. Zakończonych wyrokami historii. Nie wiem nawet, czy w naszej sprawie ma to jakiekolwiek znaczenie, może dla mnie, ale czy dla nich?

To, co przed „górą”, w ustach obcokrajowca brzmi podobnie (ileż anegdot o cudzoziemcach z niezbyt mądrą miną wysiadających na „nie tych” dworcach…). Nawet dla rodaków są blisko, albo tożsame. Może dlatego, że nie zdążyły wyrobić sobie cech charakterystycznych w nowym języku. Są tu z niebytu, z innego języka, innej architektury – innej kultury. Więc te pomyłki raczej freudowskie niż z brzmienia.

Ale to nie jest ani wystawa o historii, ani o językoznawstwie. Jest jedynie opowieścią o zjawisku wynikającym z geografii, przypadku i czasów. Kilkoro młodych ludzi, którzy edukację do sztuki zaczęli w Liceum Plastycznym w Cieplicach a skończyli (bądź przez czas jakiś studiowali) na Wydziale Artystycznych Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie stanowi grupy. Nie mają jakiegoś specyficznego sposobu tworzenia, łączą ich miejsca. Młodzieńcze historie, nie wiem, Plac Piastowski? Miejsca, które są ważne tylko dla nich, w których działy się sprawy nam niedostępne, może nawet nieważne, a dla nich kluczowe. Szkoła średnia, która była wstępem i inicjacją a potem studia w mieście trochę podobnym,ale przecież nie w górach, mniejszym, trochę z innym duchem. Wybrali je pewnie też dlatego, że było blisko, że studiowali tu znajomi, że było na ludzką, znaną im miarę. Nie chcę mówić za nich, trochę spekuluję, trochę słyszałem, a trochę jest oczywiste.

To jest wystawa o koincydencjach czasowych, bo nawet nie o przyjaźni. Można ją też potraktować jako poważną analizę roli nowych miejsc w polskiej sztuce albo kwestii zaniku centrum na rzecz peryferii. W jakimś sensie takim elementem refleksji się staje, acz to tylko jedna z możliwych dróg odczytania.

Mylą się, bo być może najważniejsi są tu oni, w swej różnorodności, ideowej i formalnej, w podejściu do sztuki, które nie zostało sformatowane przez miasta czy szkoły, które jest ich osobiste, bardzo własne. Może to jest potwierdzenie faktu, że ta bezustanna pomyłka nie ma znaczenia, że w gruncie rzeczy chodzi tylko i wyłącznie o ich indywidualności. Nie ma „szkoły” cieplickiej ani zielonogórskiej. Jeśli nawet chcielibyśmy stwarzać mity, to nie wytrzymają konfrontacji z rzeczywistością. Ważne jest, że każdy z uczestników tego spotkania chce być w tej subtelnej choć niebezpiecznej grze, jaką jest uprawianie sztuki. Jedni są na początku drogi, inni już daleko, ale wszyscy z pewnością bardzo chcą nią iść.

Szkoły, miasta, to co na początku, jak każda inicjacja, pozostaje jednak intymną opowieścią, tajemnicą często nigdy, albo w części jedynie wypowiedzianą. Nie szukajmy jej tutaj. Jeśli nawet jest, to głęboko ukryta. Pytanie, na ile jest ważna, pozostaje otwarte.

Jelenia z Zieloną mylą mi się, bo są jedynie początkiem historii.

Wojciech Kozłowski

5 marca -10 kwietnia 2010 r.

Twarze – Cienie. Przestrzenie Międzyludzkie

Człowiek może stracić twarz. I spotka ją nieoczekiwanie w innym miejscu. W międzyczasie przybrał inną twarz, możliwe znalazł swoją prawdziwą. Albo zatracił się. I odnalazł się na nowo.

Tematem Bożeny Kopij – Machnik jest człowiek. Twarz ludzka, a raczej twarze jednego człowieka. „Nie maluję realistycznych portretów” – mówi – „maluję portrety psychologiczne”. Twarze, które pojawiają się na obrazach malarki, są twarzami zapomnianymi. Wszystkie te twarze, które widzi się w ciągu w życia, przelotnie albo dokładnie, które zapadają w niepamięć a jednak istnieją.

Można powiedzieć, że na obrazach Bożeny Kopij – Machnik pojawiają się twarze – dusze. Nadaje ona twarz ludzkiemu wnętrzu, uczuciom, zapomnieniu i przywracaniu do pamięci. Jej obrazy wydobywają to co ulotne i ukryte. Bożena Kopij – Machnik uwidacznia w swoich obrazach tajemnice. Maluje oszczędnie. W jej rozwoju artystycznym chodzi coraz bardziej o to, aby wielorakość bytu ludzkiego przedstawić mniej przez wielość położonych warstw malarskich, lecz przez zaznaczenie, niedopowiedzenie, co bardziej wydobywa kompleksowość, aniżeli liczne warstwy malarskie. Kiedy pracuje nad obrazem musi go pozostawić w procesie powstania i potem znów wrócić. Możliwe, że w międzyczasie obraz uzyska inne oblicze. Jej malarstwo jest delikatnym odczuciem ukrytych niuansów w spotkaniu człowieka z człowiekiem i obcowaniu człowieka z samym sobą. Coś zdawałoby się niewinnego okazuje się być przepaścią. Obrazy Bożeny Kopij – Machnik wciągają widza w pewną grę, wciągają z tego co powierzchowne do głębi czegoś często nieoczekiwanego. Pogodna maska może stać się tutaj twarzą demona. Spotkanie, pozornie bez znaczenia staje się nagle grą o władzę. Wszystko, co może znaczyć spotkanie znajdzie tu swoje odbicie: bojaźliwe zainteresowanie, rozumienie bez słów, otwarte pytania, okaleczenia i pozostałe blizny, uwodzenie, panowanie i manipulacja ludźmi, ciche spojrzenia. Nie można czuć się w obrazach malarki bezpiecznie, nie można być pewnym, bo przy każdym spojrzeniu otwierają nowe, rzucają nowe pytania, pokazują nowe twarze i nie dają odpowiedzi.

To jest w całym tego słowa znaczeniu sztuka egzystencjonalna. Bożena Kopij – Machnik pyta o to co istotne, o to co ukryte, w czasach kiedy w sieci world wide web rozpowszechnione jest fundowanie sobie niezliczonych osobowości, pytanie to jest szczególnie aktualne. I tak po spotkaniu z twarzami na obrazach Bożeny Kopi – Machnik pozostają pytania, które skłaniają obserwatora do autorefleksji i zmuszają do dostrzeżenia twarzy zapomnianych, twarzy – cieni.

Gyde Callesen (przedruk z katalogu wyd. przez Galerię Bekos w Poznaniu, 2010)

Reprodukowane prace stanowią cykl „Twarze”, powstały w technikach mieszanych na płótnie w 2009r.

BOŻENA KOPIJ – MACHNIK urodziła się 18.08.1961r. w Jeleniej Górze. W latach 1982 – 1987 studiowała w poznańskiej PWSSP. Dyplom z wyróżnieniem uzyskała w 1997r. w zakresie malarstwa i rysunku w pracowniach prof. Norberta Skupniewicza i prof. Józefa Fliegera. W latach 1988 – 1990 otrzymała stypendium Ministra Kultury i Sztuki. Od roku 1994 mieszka i pracuje w Hanowerze (Niemcy). Zajmuje się malarstwem rysunkiem i grafiką warsztatową. Od roku 2000 udział w akcjach i wystawach Workshop-Hannover. Prowadzi liczne projekty i warsztaty artystyczne dla dorosłych, dzieci i osób upośledzonych. Prezentuje swoje prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce, Niemczech i za granicą.

22 stycznia – 28 lutego 2010 r.

To malarstwo nadprodukcji, oszołomienia, Rebelka doskonale odnajduje się w procesie mnożenia detali, jego malarstwo dojrzewa na płótnie, jest niedomknięte, a przez to podatne na skrajnie różne sposoby interpretacji.

Im większy obraz, tym większa ilość szczegółów tego samego rozmiaru. Rebelka dostosowuje proporcje dominanty do rozmiarów płótna, natomiast wszelkie „dodatki”, którymi zasypuje swoje prace, pozostawia formatowo bez zmian. Ich liczba wzrasta proporcjonalnie do rozmiarów płótna/planszy. Malarstwo Jakuba Rebelki to krzykliwy przykład malarskiego wielogłosu, ciągłego ruchu, nieustannego dopowiadania, jakby artysta miał problemy z zamknięciem płótna, z przerywaniem malowania.

Rebelka w swojej twórczości buduje atmosferę halucynacji, narkotycznej wizji, snu (unoszące się wszędzie, rozsypane pigułki, zwielokrotnienia, wizualne anomalie…), to nagromadzenie sprawia wrażenie „rozłażenia się” jego wizji, pękania w szwach, jakiegoś niepokojącego ruchu pod powierzchnią. W obrazach, w których rezygnuje z wyszczególnienia planów, ten chorobliwy rozrost jest szczególnie frapujący, sprawia wrażenie chwiania się tego wszystkiego w posadach, naruszenia podstaw, powoduje, że odbiorca nie jest w stanie przyswoić tylu obrazów na raz (dodatkowo w kilku miejscach płótna wzbogacone są o liternictwo – tekst).

To malarstwo chirurgicznej interwencji, poszukiwania w ciele, intruzji („Lekcja anatomii” „Sarbre of Madness”). W fabularno – wizualnej twórczości Rebelki ciało jest pojemnikiem, opakowaniem, które można zdjąć, otworzyć, rozerwać, zniszczyć… Z pożytkiem dla jego wizji malarskiej.

Rebelka lubuje się w makabrze, szczególnie w jej pop-kulturowej formie, w której sprowadzona została do roli rozrywki i nie szokuje już nikogo. Tortury i śmierć jawią się tutaj jako lęki przepracowane, oswojone, Rebelka obrysowuje je swoim podwójnym konturem i maluje w jasnych, krzykliwych barwach. W środkowej części dyplomowego tryptyku („Sarbre of Madness”) postacie pławią się w ludzkich wnętrznościach, sprowadzonych niemal do roli ornamentu, Rebelka bierze przerażenie i śmierć w cudzysłów – postacie, które biorą udział w jatce jawią się jako sztuczne i statyczne, ich spojrzenia są puste a krzyk niemy.

Rebelka chętnie zaburza relację góra – dół i proporcje (na płótnie „Król Deprim” gdzieś w okolicy „pierwszego planu” widoczny jest „pejzaż miejski”), odbiorca w trakcie odczytywania/dekodowania tej artystycznej wizji instynktownie szuka jakiegoś punktu oparcia, horyzontu, ukrytego klucza, sposobu na uporządkowanie obrazu. Na próżno.

Poruszanie się w alogicznych, surrealizujących kompozycjach Rebelki przyprawia o zawrót głowy.

Kurator wystawy: Piotr Machłajewski

Nota biograficzna

Jakub Rebelka (ur. 1981r.) – malarz, grafik, rysownik komiksów. Studiował na Akademii Multimedialnej i ASP w Gdańsku (dyplom w pracowni prof. Teresy Myszkin). Na jego dorobek artystyczny składają się liczne serie malarskie, freski i murale, nadzwyczaj rozbudowane graficznie komiksy (m.in. „Doktor Bryan”, „Ester i Klemens”, ”Dick4Dick”, „Oskar”) oraz ilustracje. Rebelka jest autorem fresków w Muzeum Powstania Warszawskiego (2007), w Teatrze Narodowym (wykonane w ramach Roku Herbertowskiego), a także realizacji z pogranicza malarstwa i dekoracji wnętrz: Arthotel – ”lalala” (Sopot 2007), Okólnik, pokój Kudłatego (Warszawa 2007) i “Pink Flamingo nr.7” (w gdańskim klubie Sfinks).

Jakub Rebelka jest laureatem m.in. Małego Grand Prix OKTK 1997, I nagrody MFK 2000 za „Oskar – Król Cieni” (wraz z Benedyktem Sznajderem), I nagrody w konkursie Grafex magazynu Aktivist Exlusiv oraz Artystycznej Podróży Hestii w roku 2008 (Nowy Jork).

Wystawa w jeleniogórskim BWA jest debiutem Jakuba Rebelki.

Wystawa zorganizowana ze środków Miasta Jelenia Góra.